In bewerking
| ___________________________________________________________ |
Marten Ædsges Teenstra, doopsgezind, landbouwer, landbouwpionier en -hervormer, patriot, * 30-12-1742 Teerns (tussen Goutum en Hempens), † 02-04-1806 Zuurdijk, boerderij “Castor“, 64 jaar
09-06-1807 Inventaris Nalatenschap Marten Ædsges
Marten Ædges Teenstra was landbouwer in Oudwoude (bij zijn moeder), Anjum (“De Ganzepol“), Kollum (“De Raken“) en vanaf 1776 Zuurdijk (boerderij “Castor“).
De boerderij “Castor” werd op de veiling van 15-11-1775 gekocht van Willem Tamminga van Albarda, heer van Rensuma
De aankoop werd mede mogelijk gemaakt door Wepke Feenstra, Doopsgezinde leraar en koopman te Franeker.
05-09-1775 Groninger Courant
W. ATZEMA in qlté , gedenkt op Woensdag den 15 November naastkoomende ‘s avonds 5 uur, ten Huize Van den Wijnhandelaar J. Pot in de Soppige Peer in Groningen, publijk aan de meestbiedende bij Strijkgeld te Verkoopen , een deftige Behuizinge en Schuure met het regt der vaste Beklemming van twee en een half Juk Binnenland, en 116¼ Jukken Uiterdijks Land met de Queller, zig uitstrekkende tot het Reiddiep, staande en geleegen te Zuurdyk, bij den Heere Alberda van Rentsema als Eigenaar in gebruik, en zullen deeze Landerijen Jaarlijks tot Huure doen 475 gls.; Waar van de Conditiën 8 dagen te vooren ten Huize van Verkoop kunnen geleezen worden.
Marten Ædges Teenstra stond open voor veranderingen.
Hij maakte gebruik van het door Geert Reinders geïntroduceerde inenten van koeien, introduceerde het zaaien in rijen en het schoffelen.
Marten Ædges Teenstra bedacht dat zijn bedrijfsvoering teveel afhankelijk was van het melkvee en ging zich – mede door de heersnede veepest – meer toeleggen op de akkerbouw. Ook hierin liep hij – gezien de rijenteelt – weer voor op zijn meer conservatieve collega’s.
Hij maakte aantekeningen over de boerderij, dienstboden, familieleden. in zijn Schrijfboek, hetwelk door IJnte Botke werd bewerkt en uitgegeven onder de naam: Het ‘Schrijfboek’ van Marten AEdsges Teenstra (1742-1806) Landbouwer te Zuurdijk “Zoo nuttig in zijne kring als landbouwer”
(Nederlands Agronomisch-Historisch Instituut, Groningen 1988)
Met recht kan hij als landbouwhervormer aangemerkt worden.
Hij stimuleerde zijn zoons Douwe en Ædsge tot de aankoop en inpoldering van het Ruigezand.
In “Zuurdiek, Mien Dörpke” schrijft Meester J.S. van Weerden:
“Ien 1806 is Marten Aedsges Tainstroa sturven en begroaven op ‘t Zuurdienster kerkhòf. Stee is nait bekend en ‘n zaark zoals aander veurnoame Zuurdiekster boeren kregen, òf ‘n poal, is ter nait te vienden. Ien kerk is hai ook nait begroaven, want hai was mennist.”
Kleinzoon Marten Douwes Teenstra noteerde in zijn Aantekeningen:
Marten Ædsges was tevens de herbergzame vriend van Vriesche uitgewekenen welke in de troebele tijden der Oranjegezinden en Patriotten gastvrij met hem samen woonden, zooals E. Eisinga beroemd door deszelfs nog aanwezig zijnden planitarium te Franeker, Lieuwe Hessels Steinfort Landbouwer te Sexbierum en de Neef van Marten Ædsges, Eelke Meinderts met welke laatste hij, gelijk ook met Harmannus Staal schoolonderwijzer te Wehe eenige versjes vervaardigde, gevende elkanderen tevens eenige in rijmgestelde Rekenkundige vragen op.
Jan Zijlma schrijft in zijn boek “De Marne”:
“1776. [] Marten Ædsges Teenstra, later een baanbreker op landbouwkundig gebied, komt te Zuurdlijk, op de tegenwoordige boerderij Castor.” Deze boerderij bestond destijds¹ uit de behuizing met 21/2 jukken binnen-, 116¼ dito polder- en 16 à 17 dito uiterwaarden. of kwelderland, gezamenlijk jaarlijks f 475,00 huur doende en was door genoemden Teenstra in publieke veiling van Jhr. W. Alberda van Rensuma aangekocht voor f 21,550,00.
1785. Invoering der rijenteelt, door M. Æ. Teenstra te Zuurdijk.
1787. Eisse Eisinga, de vervaardiger van het planetarium te Franeker, in zijne vaderstad om staatkundige beweegredenen vervolgd wordende, verbergt zich eenen geruimen tijd bij Marten AEdsges Teenstra te Zuurdijk.
1798: De burger Marten Ædsges Teenstra komt in het plaatselijk bestuur, de gemeente Wehe
| ___________________________________________________________ |
Jan Zijlma vermeldde niet:
LANDSDAG van Dingsdag den 10 November 1795.
De Provisionele Representanten van het Volk der Ommelanden hebben ter Vergadering voorgedragen en bekend gemaakt, dat in plaats van de afgegane wederom tot Representanten van het Volk der Ommelanden zijn aangesteld, de volgende Burgers
Uit het Hunsingo Kwartier
B. W. Hofman te Middelstum.
Ottes te Huisinge.
Marten Asges te Zuurdyk.
Joh. Dekens te Zandeweer.
[]
In de Commissie tot de Vivres
Marten Asges.
Gerrit Mulder.
Habbe Ottes.
| ___________________________________________________________ |
Wordt het geen tijd een gedenksteen te plaatsen voor Marten Ædsges Teenstra?
Kleinzoon Marten Douwes Teenstra, heeft in zijn Geschiedkundige-beknopte Aanteekeningen der familie Teenstra het leven van zijn grootvader beschreven.
| ___________________________________________________________ |
Ouders Marten: Aedges/Eesges Dirks/Derks Teenstra x Barber/Berber Martens; doopsgezind en landbouwer te Teerns
Van Barber Martens werd beweerd dat zij een afstammelinge in vrouwelijke lijn zou zijn van Duco Martena, Friesch edelman in het begin van den 80jarigen oorlog, die op de zijde der staten en kommandant was van de schans Zoutkamp in 1597.
DTB Tietjerksteradeel: Marten Eesges Teenstra, * Teerns 1742
DTB Zuurdijk 1806: Den 6 April het Lijk van Marten Edsges oud 64 jaar overled. d. 2 April, gewoond hebbende te Zuurdijk. nalatende zijne vrouw met 6 kinderen, waaronder 3 uit het 1e, 1 uit het 2de en 2 uit het 3de [] verwekt
| ___________________________________________________________ |
Onder het gras zijn geen grafstenen aangetroffen.
Het ligt voor de hand dat de graven van Marten Ædsges Teenstra, zijn echtgenotes en kinderen zich onder het gras bevinden. Als Doopgezinde zal hij een grafzerk te werelds gevonden hebben?
In de muur onder het raam is door K.L. Beukema ingemetseld de gedenkplaat voor zijn echtgenote Aafke Beukema-Smith. Zij zal begraven zijn voor het graf van Freerk Hekma
Na het gras komt het graf van Freerk Hekma, landbouwer op “Castor”.
In volgorde van bewoning:
1. Marten Ædsges Teenstra
2. K.J. Beukema x Aafke Smith
3. Freerk Hekma
x I 13-10-1765 Westergeest (bevestiging huwelijk) Lijsbert Douwes Beintema, * Westergeest, Beintemahuis, † 1784 Zuurdijk
05-06-1784: Inventaris nalatenschap Elisabeth Douwes Beintema
05-06-1784: Afkoop Erfdelen door Marten Ædsges Teenstra
Lijsbert was ook bekend als Lysbeth/Elisabeth
Bij het huwelijk woonde Marten in Oudwoude en Elizabeth in Westergeest
Kerkboek:
den 23 septem ontvangen van Marten AEdges de bruik van sijn vrou som 06 00
nog van de selve ontvangen voor gebruik van het swarte Laaken som 01 00
DTB Wehe Zuurdijk 1808: Hiektje Bartels, † 17-09-1808 Wehe, 28 jaar
Den 19 dito aangegeven het Lijk van Hiektje Bartels, dienstbaar geweest bij den Wedu van Marten Edsges te Zuurdijk, overleden te Wehe den 17 September 1808, oud 28 jaren, nalatende haren vader Bartelt Willems, woonachtig op ‘t Eiland Schiermonnikoog
x II 2?-12-1785 Geertje Jans, ~ 27-10-1765 Zuurdijk, boerderij Gaykingaheerd, † 17-01-1792 Zuurdijk
13-06-1792 Inventaris Geertje Jans
Geertje wordt ook aangeduid als Geertjen Jans Houwinga. Wellicht heeft “men” aan haar de achternaam van haar zwager Bartelt Willems Houwinga, landbouwer De Houw te Leens, toegekend?
Ouders Geertje: Jan Harms x Gepke Hanssen
21-12-1785 Huwelijkscontract Wehe, Zuurdijk en Nijenklooster Marten Aesges x Geertjen Jans:
Getuigen bruidszijde: Gepke Hanssen, moeder x Pieter Jeltes (Abbring), stiefvader; Jan Harms, overleden vader; Jantje Jans, zuster x Bartelt Willems, zwager; Jan Jans, halfbroer en voormond; Hidde Hansen, broer en sibbe voogd over de bruid
Bruidegomszijde: Derk Aesges, broer en sibbe voogd over de bruigoms voorkinder; Johannes Meijnderts, voormond over genoemde kinderen; Jan Bos, vreemde voogd over idem
Zie voor Gepke Hansen x I Jan Harms x II 1792 Pieter Jeltes: Gaykingaheerd en Kooyenburg
DTB Zuurdijk 27-10-1765: 1765 [] Den 27 Octobr Geertjen Jans, Dr van Jan Harms & Gepke Hanssen
Kerkboek:
1792 [] den 26 Dito Ontfangen van Marten Esges voor het Gebruik van t Swarte Laken 02 10
x III 05-05-1793 Anna Luies Dijkhuis, ~ 31-05-1761 Vierhuizen, † 09-01-1824 Zuurdijk, 62 jaar, boerderij Pollux, huis no 7
09-06-1807 Inventaris Nalatenschap Marten Ædsges
Huwelijkscontract 27-04-1793 Wehe, Zuurdijk en Nijenklooster:
Getuigen bruidegomszijde: Douwe Martens, zoon; Willem Rinderts, schoonzoon; Derk Aenges, broer en sibbe voogd over Aensge Martens, bruidegoms zoon bij wijlen Elizabet Douwes; Aensge Martens, zoon; Pieter Jeltes, voormond over bruidegoms pupillen bij Geertje Jans; Bartelt Willems, sibbe voogd over idem; Jan Bos, vreemde voogd idem; Geertje Jans, overleden echtgenote; Elizabet Douwes, overleden echtgenote
Getuigen Bruidszijde: Willem Dijkhuis, broer; Geertruida Dijkhuis, zuster x Jan Mennes, zwager; Luiktje Dijkhuis, zuster x Eisso de Cock, zwager; Itje Dijkhuis, zuster x Lambert Helprighs, zwager; Jantjen Dijkhuis, zuster
Aangevers overlijden Anna: Jakob Lammerts Berents Helder, 26 jaar, dagloner, wonende Zuurdijk en Tjerk Jakobs Mennema, 36 jaar, landbouwer, wonende Zuurdijk, geburen
Haar zuster Jantje trouwde met Douwe Martens Teenstra, zoon van haar echtgenoot Marten Ædsges Teenstra
Anna hertrouwde met Jan Pieters Vork, landbouwer boerderij Pollux | Jan Pieters Vork werd hierdoor eigenaar van de 2 naast elkaar gelegen boerderijen die hij Castor en Pollux ging noemen
| ___________________________________________________________ |
Naar Boerderij “Castor”
Kinderen Marten Ædsges Teenstra
Beschrijving levensloop van Marten Ædsges Teenstra door Jan Zijlma (1878)
Beschrijving familie Teenstra en inpoldering Ruigezand door P. Dijksterhuis (1895?)
Beschrijvingen in couranten Marten Ædsges Teenstra en familie