Stanley Brouwn (1935-2017) is donderdag 18 mei op 81-jarige leeftijd overleden. Hij was een kunstenaar met ‘afstand’ en ‘maat’ als materiaal.
Een kunstwerk van zijn hand is te zien op de zuidmuur van de kerk van Zuurdijk.
Het kunstwerk, een bordje met tekst van Stanley Brouwn, maakte deel uit van het project ‘Op hoogte gedacht’, van de Stichting Oude Groninger Kerken. Dit project is bedoeld om d.m.v. kunst meer mensen naar de bijzondere kerkhoven van de stichting te trekken.
Wie was Stanley Brouwn? Er circuleert een enkele oude foto van hem; aan interviews deed hij niet; de al zeer private kunstenaar gaf na 1972 alleen nog zijn geboortejaar prijs. Nochtans werd hij een van de bekendste internationale conceptuele kunstenaars.
Afgelopen donderdag overleed Stanley Brouwn in zijn woonplaats Amsterdam op 81-jarige leeftijd; zijn Antwerpse galerie bevestigt dat telefonisch en volstaat met die informatie. Zijn werk is wie hij was.
De in Paramaribo geboren Brouwn woonde en werkte vanaf 1957 in Nederland. In het begin van de jaren zestig nam hij deel aan fluxus-manifestatie, maar hij vernietigde het vroege werk grotendeels. De vooruitstrevende galerie Art&Project toonde het werk waar hij bekend mee werd: This Way Brouwn (vanaf 1961 meermalen uitgevoerd). Dat bestond uit richting-aanwijzingen die hij tijdens wandelingen aan voorbijgangers vroeg en vastlegde op geluidsband of in tekening; er bestaan zelfs een paar foto’s van Brouwn die de weg vraagt. Hij voorzag ze van een stempel met de tekst ‘This Way Brouwn’.
Stanley Brouwn koos ‘afstand’ en ‘maat’ als zijn materiaal
Eind jaren zestig begon de kunstenaar met het aankopen van een vierkante meter grond in ieder land op aarde. Het waren de hoogtijdagen van de conceptuele kunst in de wereld en de Nul-beweging in Nederland. Stanley Brouwn koos ‘afstand’ en ‘maat’ als zijn materiaal. In de loop der tijd zou hij een geheel eigen maatsysteem ontwikkelen, dat gebaseerd was op zijn eigen lichaam en beweging: de sb-voet, de sb-el en de sb-stap. Hij zette deze af tegen het normale metrieke stelsel. In de jaren zestig en zeventig inventariseerde hij deze afstanden in een uitdijend archief. Later begon hij de afstanden in verschillende maten te reproduceren als stukken opgerold touw, in boeken of in metalen kubussen.
Ook deed hij onderzoek naar in onbruik geraakte maatsystemen. Bij een grote overzichtstentoonstelling in het Van Abbemuseum in 2005 konden bezoekers bij de lokale ijzerwarenhandel een stukje touw ter lengte van een ‘Eindhovense voet’ laten afknippen: een forse schoenmaat.
Het consequent nadenken over- en werken met afstanden kreeg in de loop van de tijd steeds meer gewicht. In een wereld waar de afstanden zogenaamd ‘steeds kleiner’ werden, hield Brouwn de maat. Hij zei: ‘Steeds meer mensen maken een of twee keer per jaar verre vliegreizen. De geldigheid van het begrip afstand wordt steeds verder uitgehold. In mijn werk worden afstanden opnieuw opgeladen, ze krijgen weer betekenis.’ Dat hij zelf van ver weg gekomen was, speelt wellicht – maar dat zullen we dus nooit weten – een rol.
Verrassend is toch juist ‘het persoonlijke’ essentieel bij dit conceptuele werk. De kunstenaar die niets over zichzelf kwijt wilde is, door middel van een maatsysteem dat op zijn lijf geschreven is, verankerd in zijn werk. En wie het bekijkt moet, fysiek of in de geest, met Brouwn meebewegen. Stappen zetten, afstanden meten, in de juiste richting lopen en vooral in de geest afstanden overbruggen. Het maakt deze kunst, op het eerste gezicht zo droog met al die maten en kaartenbakken en systemen, uitermate relativerend en menselijk. Zijn overlijden stemt nog om andere redenen tot nadenken. Wie vraagt er nog ooit de weg? En wie begrijpt nog écht wat ‘privacy’ inhoudt? Stanley Brouwn wist het.