De buitenmuren van de kerk zijn in 1881 aan de zuid- en oostkant bepleisterd. Dit deed men om twee redenen. Ten eerste was er in Zoutkamp een portlandcementfabriek gekomen. Het getuigde in die tijd van stand om mee te doen met de mode en dus de muren te pleisteren. Ten tweede had dit het voordeel dat de slechte muren aan het oog werden onttrokken en ‘opgeknapt’ werden. Tijdens de restauratie van de kerk zijn de muren ontpleisterd. Waarna bleek dat de buitenzijde van de noordmuur voor het grootste deel met van afbraak afkomstige kloostersteen was opgetrokken. Het was onmogelijk om de muren ongepleisterd te laten. De stenen waren te broos en zijn dus opnieuw gepleisterd.
Jan Zijlma noteert in “De Marne:
1864: Te Zoutkamp eene kalkbranderij opgericht welke aanvankelijk met één doch sedert 1868 met twee gesloten ovens wekt.
Te Niekerk de kerk, maar onvoldoende, bepleisterd.
1871: Oprichting van de portland-cementfabriek te Zoutkamp.
1874: De kalkbranderij te den Hoorn, bestaande uit een open oven en sedert eenige jaren niet meer in gebruik, is in dit jaar afgesleten.
1879: De kerkemuren van Niekerk voor de tweede maal en thans eveneens van buiten met eene laag Portland-cement overtrokken.
1880: De muren van de kerk te Wehe met Portland-cement bepleisterd.
1881: De muren van de kerk te Zuurdijk met Portland-cement bepleisterd.
Zuurdijk zal gezien de ervaringen in Niekerk niet direct besloten hebben de muren met portlandcement te bepleisteren.
De Portland-cementfabriek was opgericht door Sebo Huninga Woldringh, koopman en ondernemer te Zoutkamp.
| ___________________________________________________________ |
Besluitvorming 1879 en 1880
28-05-1879: vergadering stembevoegde leden
Presente Leden Uilkens, J Huizing, R Blink, J L Torringa, P. Frima, J Bos, Wede J. Hekma, Enno Torringa, J. Spiets, P. Balkema, J van der Kooi, E. Clason, J. Vos, J Zijlma
Vergadering van stembevoegde Leden van Zuurdijk op woensdag den 28 Mei 1879, tot het bespreken en besluiten over eenige noodzakelijk geachte reparatien aan de Kerk en toren van de Hervormde gemeente van dit dorp.
Tot de bijeenkomst waren veertien leden opgekomen en dus juist het vereischte getal om volgens ons Reglement wettige besluiten te mogen nemen.
De handelingen der laatste voorgaande bijeenkomst van Kerkvoogden en Notabelen werd zonder eenige bedenking gearresteerd.
Aan de orde worden achtereenvolgens gesteld der navolgende punten:
Zal er aan de Kerk, welke aan de noord en oostzijde eenige herstellingen vorderd, eene proeve worden genomen door bepleistering met Portland cement?
Aangenomen met acht tegen zes stemmen.
Zal de bepleistering zich uitstrekken over de geheele Kerk of zal die zich slechts tot een gedeelte bepalen?
Met tien stemmen tegen vier besloten dit slechts gedeeltelijk te doen.
Na eenige bespreking werd met negen tegen vijf stemmen vastgesteld dat allen de zuidzijde en het oosteinde die bewerking zullen ondergaan en met twaalf tegen twee dat het westeinde tot aan de toren daaronder niet begrepen is.
Vervolgens is in omvraag gebracht of ook de toren, waaraan sedert eene reeks van jaren niets is gedaan, van nieuws, voor al aan de zuid en westelijke zijden zal worden ingevoegd?
Met algemeene stemmen is besloten hiertoe over te gaan met eene opreiking aan de hoeken over de oost en noordzijde, zoo veel zulks noodig was en de ter zuid en westen geplaatste steigering zuls zoude veroorloven.
De vraag of men voor de bepleisterde gedeelten eene gewone houten goot of eene lijstgoot zoude laten maken, werd met negen tegen vijf stemmen in eerstgenoemden zin beslist.
Nadat aan Kerkvoogden is opgedragen van de uit te voeren werken eene begrooting te doen opmaken, om dan in eene gecombineerde vergadering van Kerkvoogden en Notabelen over de tijd en wijze van uitvoering nader te raadplegen is de bijeenkomst gesloten.
J Huizing voorzitter
J Zijlma
| ___________________________________________________________ |
20-06-1879 vergadering Kerkvoogden en Notabelen
Presente leden J Huizing, R Blink, J Zijlma, J L Torringa, P. Frima, J Spiets
Vergadering van Kerkvoogden en Notabelen op vrijdag den 20 Juny 1879.
Op deze bijeenkomst bestemd om uitvoering aan de besluiten van den 28 Mei te geven is veel gesproken en niets beslist. Als een eerste gevolg van die weinige eenstemmigheid moet dan ook worden aangenomen dat alles nog op het standpunt staat waarop de vergadering van Mei de zaken gebracht heeft en zij in niets vervorderd zijn. Wel waren de aanwezige leden het eens over de te stellen conditien en worden die vastgesteld als volgd:
1. Met den 1 September moet alles opgeleverd zijn zonder dat de Aannemer regendagen en afkorting mag brengen, op eene boete van vijf guldens per dag, de zondagen niet mede gerekend, te laten voltooien.
2. Het gereedmaken der cement en het bepleisteren der muren door eenen Groninger stucadoor te doen verrigten.
3. E Clason te benoemen als opzichter over het werk. Alleen het Kardinale punt of A Lap vader en zoon het werk voor de begrooting ƒ 453,50 zoude worden gegund bleef onbeslist en zijn de vergaderde leden na langdurige doch vruchtelooze onderhandelingen over dit punt uiteengegaan.
Ten aanzien van eene andere zaak heerschte meer eenstemmigheid, het is dat wat sommige voorziening vorderende gebreken in ons huishoudelijk Reglement betreffen en is daarom aan Kerkvoogden opgedragen daarover in de November bijeenkomst een voorstel in te dienen.
J Huizing
J Zijlma
| ___________________________________________________________ |
20-11-1880 Vergadering van betalende Leden
Presente Leden. J Huizing, J Zijlma, R Blink, J. Spiets, C Doornbos, E. Hekma, E J Boneschanscher, P. Frima, J L Torringa, J Loots, S, Louwes, E. Clazon
Vergadering van betalende Leden op zaterdag den 20 November 1880.
Op deze bijeenkomst waar vele en daaronder van de hoogstaangeslagenen in den Kerkelijken hoofdelijken omslag ontbraken, is geen definitief besluit genomen; maar besloten tot eene nieuwe vergadering op zaterdag den 11 December eerstkomende over te gaan.
J Huizing
| ___________________________________________________________ |
11-12-1880 Vergadering van betalende Leden
Hierop is den 11den December 1880 weder eene vergadering belegd, vooral op grond dat de opgeroepene betalende leden niet voltallig genoeg met de te behandelende zaken op de hoogte waren gebracht. Aangezien evenwel op deze bijeenkomst slechts 12 van de genoodigden waren opgekomen konde ook deze vergadering geen voortgang hebben.
J Huizing
J Zijlma
| ___________________________________________________________ |
18-12-1880 Vergadering van betalende Leden
Vergadering van den 18 December 1880
Presente leden: J Huizing, R Blink, J Zijlma, S Louwes, N Bolt, J Spiets, Enno Torringa, E. Clazon, C. Doornbos, J Loots
Op deze bijeenkomst waar wel is ware maar 10 van de uitgenoodigde 26 leden tegenwoordig waren; maar die als voor de tweede maal voor dezelfde zaak uitgeschreven in elk geval voortgang konde hebben is onder anderen bresloten:
a met 7 tegen 3 stemmen dat in geval van contante betaling de omslag van 1879 en niet die van 1880 zal worden gevolgd.
b met 8 tegen 2 stemmen is aangenomen om de aan te nemen uitgaaf contant en niet over een tijdsverloop van 10 jaren bij wijze van negotiatie te betalen. De begrooting is ƒ 848,25
c of de Kerk rondom met portland zal worden besmeten met amerikaansche greinen gooten en dat vooraf de noordwestelijke pijlaar zal worden hersteld met ondermetseling van het losse stuk aan de noordzijde is met 9 tegen 1 stem aangenomen. De begrooting is ƒ 520,oo.
d De vraag of de toren zal worden ingevoegd is met 6 tegen 4 stemmen aangenomen. De begroting is ƒ 210,oo
e Hierop is in omvraag gebracht of de defecte toestand van de vloer in de Kerk zal worden verholpen of niet wat in bevestigenden zin met 9 tegen 1 stem is aangenomen.
f Thans wordt aan de orde gesteld of de vloer van de Kerk met hout zal worden beschoten of met portland-cement zal worden bepleisterd en dan in iedere bank eene losse plank zal worden gelegd, hetwelk het eerste op eene Kosting komt van ƒ 134,65 en het laatste op ƒ 188,25. In stemming gebracht waren 9 stemmen voor portland-cement en slechts 1 voor hout
g Thans wordt de vraag en bloc gesteld en is met 9 tegenover 1 stem de geheele begrooting aangenomen.
H De vraag of de geheele onderneming publiek zal worden uitbesteed of met A Lap vader en zoon zal worden uitgeprobeerd is onbeslist gebleven wijl de stemmen 5 tegen 5 hebben gestaakt.
I De President gevraagd hebbende of er nog iets is mede te delen word door den President geantwoord dat J Zijlma bedankt als Kerkvoogd vanaf den datum van heden
J Voor het sluiten der vergadering gevraagd zijnde of er nog iets is meede te delen word door den Kerkvoogd J Zijlma gezegd dat hij van stonden af aan bedankt voor zijne betrekking als Kerkvoogd.
J Huizing
| ___________________________________________________________ |
De besluitvorming over het bepleisteren – ook wel genaamd “besmijten” – van de muren duurde anderhalf jaar. In de vergadering van 18 December 1880 waren de meeste heikele onderwerpen aangenomen, maar voor wat betreft de aanbesteding staakten de stemmen.
Jan Zijlma was hier niet van gediend en diende staande de vergadering zijn ontslag in. Het stoom zal ongetwijfeld uit zijn oren gekomen zijn.
Het lijkt er op dat Jan Zijlma tot punt g genotuleerd heeft en vanaf punt H de voorzitter J.E. Huizing
| ___________________________________________________________ |