in bewerking

___________________________________________________________

Groninger Archieven: nummer toegang 143 inventarisnummer 52
Rechtbank van eerste aanleg te Appingedam
1835
rolregister

Lap (van der) Jan Klasens, volgens zijne opgave een en dertig jaren oud, mede daglooner van beroep, woonachtig te Houwerzijl, geboren te Zuurdijk.
Beklaagd van tezamen met Meerten Jans Niewold in den namiddag van zondag den eersten Februarij achttien honderd vijf en dertig door het verwekken van wanorde in de Kerk der Hervormde Gemeente te Zuurdijk, de Godsdienstoefening welke toen aldaar door den Leeraar dier Gemeente, den Heer Jodocus Henricus Warmolts werdt gehouden en afgebroken en haren verderen voortgang belet te hebben; voorts van als Hoofden of bestuurders eener onwettige vereeniging van meer dan twintig personen die in gemelden nademiddag in dezelfde Kerk opzettelijk zijn bij een gekomen om zich met Godsdienstonderwerpen bezig te houden, werkzaam te zijn geweest.
Tot eene gevangenisstraf voor den tijd van drie achtereenvolgende maanden, en eene geldboete van f 150 =; en in de kosten ten behoeve van den Staat, en wel in de geldboeten en kosten ieder [] met zijn mede beklaagde.
25 Februarij 1835
Van dit vonnis is geappelleerd.

Requisitoir.
tegen
Meerten Jans Niewold en Jan Klasens Lap, beide daglooners van beroep en wonende te Houwerzijl, beklaagdens.

Ten einde de beklaagden, ter zake zij in den nademiddag van Zondag den 1e Februarij 1835, door het verwekken van wanorde in de Kerk der Hervormde Gemeente te Zuurdijk, de Godsdienstoefening, welke toen aldaar door den Leraar dier Gemeente, den Heer Jodocus Henricus Warmolts werdt gehouden, hebben afgebroken en haren verderen voortgang belet, – alsmede, ter zake de beklaagdens, als hoofden of bestuurders eener onwettige vereeniging van meer dan twintig personen, die in gemelden nademiddag in dezelfde Kerk opzettelijk zijn bijeengekomen om zich met Godsdienst-onderwerpen bezig te houden, zijn werkzaam geweest, schuldig worden verklaard aan de wanbedrijven, voorzien bij art: 261 en 292, het laatste in verband met art: 291, van het Wetboek van Strafrecht, en voorts mede naar aanleiding van art: 16 der Wet van den 16 Junij 1832 Staatsblad no 29, art: 194 en 365, 2e lid van het Wetboek van Strafvordering, en art: 55 van eerstgenoemd Wetboek, worden veroordeeld ieder tot gevangenisstraf voor den tijd van drie maanden en in eene geldboete van eenhonderd en vijftig Guldens, mitsgaders in de Kosten ten behoeve van den Staat, en wel in deze even als in de geldboeten ieder voor het geheel.
P. G. Sevenstern officier
No 1311. 25 Februarij 1835
Van dit vonnis is geappelleerd.

___________________________________________________________

Van dit voorval noteert Jan Zijlma in De Marne Eene Geschiedkundige Beschrijving (1884) het volgende:
1835 [] M. Niewold en J. Lap, beiden daglooners te Houwerzijl, komen Zondagachtermiddag den 1 Februari te Zuurdijk in de kerk, waarop de eerste tot voor den preekstoel loopende ds. Warmolts toeroept: “Wolf, kom af!”

Zijlma vergist zich. Wolf, kom af! werd op 15 Maart 1835 door Meerten Jans Niewold geroepen in de kerk van Ulrum

___________________________________________________________

Gegevens Jan Klassens Lap:

Jan Klasens Lap, daglooner, ~ 09-10-1803 Zuurdijk, † 01-11-1860 Houwerzijl, 57 jaar x 27-07-1828 Ulrum Grietje Harms, * 16-08-1804 Houwerzijl, ~ 02-09-1804 Niekerk Vliedorp, † 15-10-1873 Houwerzijl, 68 jaar

Jan Klasens Lap is opgegroeid in de woning met het huidige huisnummer Hoofdweg 48 op Zuurdijk, alwaar zijn vader toen op 01-02-1835 nog woonachtig was. Deze woning staat recht tegenover de kerk.
Zullen Jan Klasens Lap, Meerten Jans Nieuwold en de anderen zich “onopvallend” verzameld  hebben in de woning van Jan Klasens Lap en toen vanuit de woning naar de de kerk gelopen zijn?
Ongetwijfeld zal Jan Klasens Lap de bijeenkomsten op de boerderij “Castor” van Freerk Jans Hekma bezocht hebben.

Aangevers overlijden Jan: Lubbertus Sluiter, 37 jaar, daglooner, wonende Houwerzijl, bekende en Hendrik Valkema, 46 jaar, kuiper, wonende Houwerzijl
Aangevers overlijden Grietje: Jacob Barkema, 60 jaar, schoenmaker, wonende Houwerzijl en Olchert Kuipers, 54 jaar, daglooner, wonende Houwerzijl
Bruidegom 24 en bruid 23 jaar
Ouders bruidegom: Klaas Luitjens Lap, daglooner x Bregtje Jans, dagloonersche
ouders bruid: Harm Kornelis, daglooner x 22-11-1801 Niekerk Vliedorp Zwaantje Pieters | Zwaantje hertrouwde 22-04-1810 Geert Luurts (Doornbos), landbouwer, * Ulrum, † 25-04-1828 Ulrum, 64 jaar

Ouders van Jan Klasens Lap:

Klaas Luitjens Lap, daglooner, * 12-10-1777 Wehe, † 30-09-1841 Zuurdijk, 65 jaar, Hoofdweg 48 x I 28-05-1803 Leens Bregtje Jans, † 20-09-1806 Zuurdijk, 27 jaar, Hoofdweg 48 x II 1808 Korneliske Hendriks Kamphuis, dagloonersche, * 14-01-1776 Leens , † 26-12-1840 Zuurdijk, 64 jaar, Hoofdweg 48

Naar vader Klaas Luitjens Lap 
Naar Hoofdweg 48

___________________________________________________________

Meerten Jans Niewold: 08-04-1835 Ulrum: “Wolf, kom af!”

vonnis Meerten Jans Niewold no 1325
Vonnis in zake van correctionele politie

Mijnheer de Officier van Justitie bij den Regtbank ambtshalve agerende

Meerten Jans Niewold, zeggende oud te zijn dertig jaren, dagloner van beroep, wonende te Houwerzijl, geboren te Hornhuizen, thans gedetineerd in het huis van Arrest te Appingedam

De Regtbank.
Gehoord de depositien der getuigen in de Raadzaal met geslotene deuren onder Eede afgelegd.
Gezien het requisitoir van den Heer Officier van Justitie, van inhoud:
” Ten einde de beklaagde, ter zake hij in den voordemiddag van Zondag den 15 Maart 1835 in de kerk der Hervormde Gemeente te Ulrum, aan den Predikant der Hervormde Gemeente te Vierhuizen, den Heer A.P.A. du Cloux, die aldaar het Leraar ambt waarnam, en zich ten dien einde op de predikstoel bevond, de woorden Wolf Kom af! bij herhaling heeft toegevoegd, waardoor gemelde Leeraar verhinderd is geworden met het uitspreken zijner leerrede vooreerst voor te gaan, schuldig worde verklaard aan het beleedigen, door woorden, van eene Godsdienstleeraar in de waarneming zijner bediening en tevens aan het afbreken eener Godsdienstoefening door het verwekken van wanorde in eene kerk, alwaar deselve werdt gehouden, en voorts veroordeeld tot gevangenisstraf voor den tijd van zes maanden, door den beklaagden te ondergaan, na het uiteinde der gevangenisstraf aan hem door de Regtbank van correctionele appellen van eerste aanleg te Groningen, als Regtbank van correctioneele appellen, bij vonnis van den 1 April 1835 opgelegd, mitsgaders in eene geldboete van twee honderd en vijftig gulden en in de kosten ten behoeve van den Staat,
alles naar aanleiding van art. 261 en 262 van het Wetboek van Strafregt, art. 16 der Wet van den 16 Junij 1832, Staatsblad No 29, alsmede van art. 194 en 365, 2e lid van het Wetboek van Strafvordering.

Gehoord den beklaagde in de middelen van defensie.

Gezien art 261 en 262 van het Wetboek van Strafregt, art. 16 der wet van den 16 Junij 1832, Staatsblad No 29, alsmede van art. 194 en 365, 2e lid van het Wetboek van Strafvordering.
art. 261
Die eenige godsdienstoefening belet, vertraagd, of afgebroken zullen hebben door het verwekken van beroeringen of wanorde in de Kerk of andere tot die godsdienstoefening geschikte of werkelijk gebruikt wordende plaats zullen gestraft worden met eene geldboete van Zestien tot drie honderd franken, en eene gevangenzetting van zes dagen tot drie maanden.
Art. 262.
Al wie, met woorden of gebaarden, de voorwerpen van eenigen eeredienst, in de plaatsen tot dezelfs uitoefening geschikt of werkelijk gebruikt wordende, of wel de leraar (of bedienaars) van de eeredienst, in de waarneming hunner bediening, bespotting aangedaan zal hebben, zal gestraft worden met eene boete van Zestien tot vijfhonderd franken, en eene gevangenis van veertien dagen tot zes maanden.
art 16 der wet van den 16 Junij 1832 no 29.
De boeten en verhoogingen waaraan het bedrag bij de bestaande wetten zoo algemeene als bijzondere, geene hoegenaamd uitgezonderd, in franken, of
livres is uitgedrukt, worden gesteld op vijftig centen voor iedere frank of livre, en voor meerdere boeten in dezelfde evenredigheid.
art. 194
Alle vonnis van veroordeling tegen den beklaagden en tegen de wegens het wanbedrijf civiliter aansprakelijke personen, of tegen de civiele partij gewezen, zal hen in de kosten verwijzen, zelfsten opzigte van de openbare partij.
De kosten zullen bij hetzelfde vonnis tot effenheid gebragt worden.
art. 365, 2e lid
In geval van overtuiging van verscheidene misdaden of wanbedrijven, zal de zwaarste straf alleen uitgesproken worden.

Welke artikelen de Heer President heeft voorgelezen.
Overwegende, dat uit de instructie is gebleken, dat de beklaagde in den voordemiddag van Zondag den vijftienden Maart achttienhonderd vijfendertig in de kerk der Hervormde Gemeente te Ulrum, aan den Predikant der Hervormde gemeente te Vierhuizen, den Heer A.P.A. du Cloux, die aldaar het Leeraarambt waarnam, en zich ten dien einde op de predikantstoel bevond, de woorden Wolf Kom af! bij herhaling heeft toegevoegd, waardoor gemelde Leeraar verhinderd is geworden met het uitspreken zijner leerrede vooreerst voort te gaan
Rechtsprekende verklaart den beklaagden schuldig aan het beledigen door woorden van eenen Godsdienstleeraar in de waarneming Zijner bediening, en tevens aan het afbreken eener Godsdienstoefening door het verwekken van wanorde in eene kerk, schoon dezelve werdt gehouden, en veroordeelt hem deswegen tot gevangenisstraf voor den tijd van zes achtereenvolgende maanden, door den beklaagde te ondergaan na het uiteinde der gevangenisstraf, aan hem door de Regtbank van eersten aanleg, te Groningen, als Regtbank van correctionele appellen, bij vonnis van den eersten April achttienhonderd vijfendertig opgelegd, mitsgaders in eene geldboete van twee honderd en vijftig gulden, en in de kosten ten behoeve van den Staat, gelikwideerd met vijf en twintig guldens tachtig een tweede cents, en vier gulden zes en negentig cents, tezamen dertig guldens zes en zeventig een tweede cents.
Aldus gedaan en gewezen bij de Regtbank van eersten aanleg, zitting houdende te Appingedam als regtsprekende in zaken van correctionele politie, den achtsten April een duizend acht honderd vijf en dertig.
Tegenwoordig Mijneheeren Mrs Faure, President, Eyssonius Wichers, en Tonkens, Regters; die dit vonnis met den Griffier ad interim hebben geteekend.

___________________________________________________________

Meerten Jans Niewold, daglooner, ~ 26-08-1804 Hornhuizen, † 17-02-1865 Niekerk, 60 jaar x 06-07-1828 Ulrum Martje Jakobs Goris, ~ 23-10-1803 Vliedorp, † 19-08-1898 Zoutkamp, 94 jaar

Bruidegom 23 en bruid 27 jaar
Ouders Meerten: Jan Hendriks Niewold, daglooner x 06-07-1828 Ulrum Abeltje Meertens 
Ouders Martje Jakobs Goris: Jakob Klasens Goris, timmerman x Jantje Kornelis, dagloonersche

___________________________________________________________

no 1301
Vonnis in zake van correctionele politie

Mijnheer de Officier van Justitie bij deze Regtbank ambtshalve agerende

Luitsen Jochems Dijkstra, zeggende oud te zijn vijfendertig jaren, arbeider van beroep, wonende te Smilde, geboren te Gorredijk in Vriesland en Jan Luitjens Dijkhuis, van beroep landbouwer, wonende te Hornhuizen, geboren te Zuurdijk, gemeente Leens.

De Regtbank.
Gehoord de depositien der getuigen in de Raadzaal met geslotene deuren onder Eede afgelegd.
Gezien het requisitoir van den Heer Officier van Justitie van dezen inhoud.
Teneinde de Regtbank den beklaagden Luitsen Jochems Dijkstra, ter zake hij in den namiddag van Zondag den 16 November 1834 zich heeft gedragen als een der Hoofden of Bestuurders eener vereeniging van meer dan twintig personen, die, zonder daartoe de toestemming der Regering verkregen te hebben, en nadat tijd en plaats er voor waren beplaald en vooraf bekend gemaakt ten huize van den tweeden beklaagden

Jan Luitjens Dijkhuis, ter zake hij het gebruik van zijn huis, of een gedeelte van hetzelve heeft vergund tot het houden van opgemelde vereeniging, zonder daartoe verlof van het plaatselijk bestuur zijner Gemeente bekomen te hebben, respectievelijk schuldig verklare aan wanbedrijven, voorzien bij art 291, 292, en 294 van het Wetboek van Strafregt, en dien volgens, mede naar aanleiding van art 16 der wet van den 16 Junij 1832, Staatsblad No 29, art. 194 van het Wetboek van Strafvordering en art 55 van gemeld Wetboek van eerstgemeld Wetboek, ieder der beide beklaagden veroordele in eene geldboete van een honderd guldens en te zamen in de kosten ten behoeve van den Staat, en wel in de geldboete en kosten voor het geheel.

Gehoord de beide beklaagden in de middelen hunner defensie.
Gezien art 291, 292, en 294 van het Wetboek van Strafregt, art 16 der wet van den 16 Junij 1832, Staatsblad No 29, art. 194 van het Wetboek van Strafvordering en art 55 van gemeld Wetboek van eerstgemeld Wetboek.
Art. 291
Geenerlei genootschap (of gezelschap) van meer dan twintig personen, met oogmerk om dagelijks of op zekere bepaalde dagen bij een te komen ten einde zich met voorwerpen van godsdienst, letterkunde, staatkunde of andere zaken bezig te houden, zal opgerigt mogen worden dan met toestemming van de hooge regering, en onder zoodanige voorwaarden als het openbaar gezag zal goedvinden het gezelschap op te leggen.
Onder het getal van personen bij dit artikel uitgedrukt, zullen niet begrepen zijn, die hun woonstede hebben in het huis, waar het gezelschap bijeenkomt.
Art. 292.
Alle genootschap van bovengebelden []aar, dat zonder daartoe verleende magt opgerigt zal zijn, of na dezelve bekomen te hebben, de daarbij opgelegde voorwaarden verbroken zal hebben, zal ontbonden worden.
De hoofden, bestuurders of bewindvoerders van dat gezelschap, zullen bovendien met eene geldboete van zestien tot twee honderd franken gestraft worden.
art. 294.
Al wie, zonder vergunning van het gezag der municipaliteit, het gebruik van zijn huis of vertrek in ‘t geheel of ten deele vergund of toegestaan zal hebben ter bijeenkomsten der leden van een gezelschap, zelfs dat de toestemming der hooge regeering heeft, of tot eenige godsdienstoefening, zal gestraft worden met eene geldboete van zestien tot twee honderd franken gestraft worden.

art 16.
De boeten en verhoogingen waaraan het bedrag bij de bestaande wetten zoo algemeene als bijzondere, geene hoegenaamd uitgezonderd, in franken, of
livres is uitgedrukt, worden gesteld op vijftig centen voor iedere frank of livre, en voor meerdere boeten in dezelfde evenredigheid.
art. 194
Alle vonnis van veroordeling tegen den beklaagden en tegen de wegens het wanbedrijf civiliter aansprakelijke personen, of tegen de civiele partij gewezen, zal hen in de kosten verwijzen, zelfsten opzigte van de openbare partij.
De kosten zullen bij hetzelfde vonnis tot effenheid gebragt worden.
art. 55.
Allen die wegens eene en dezelfde misdaad of wegens een en hetzelfde wanbedrijf veroordeeld worden, zullen ieder in persoon en voor het geheel voor de boeten, teruggaven, schaden, en kosten aansprakelijk zijn.

Welke artikelen door den Heer President zijn voorgelezen.

Overwegende, dat uit de instructie is gebleken, dat de eerstgenoemde beklaagde in den nademiddag van Zondag den zestienden November achttienhonderd vier en dertig, zich heeft gedragen als een der Hoofden of Bestuurders eener vereeniging van meer dan twintig personen, die zonder daartoe de toestemming der Regeering verkregen te hebben en nadat tijd en plaats er voor waren bepaald en voor af bekend gemaakt ten huize van den tweeden beklaagden zijn bijeengekomen om zich met Godsdienstoefeningen bezig te houden, en dat de laatst genoemde beklaagde het gebruik van zijn huis, of een gedeelte van hetzelve, heeft vergund tot het houden van opgemelde vereeniging, zonder daartoe verlof van het plaatselijk bestuur zijner Gemeente bekomen te hebben.

Regtsprekende verklaart de beklaagden respectievelijk schuldig aan de wanbedrijven voorzien bij artikel 291, 292 en 294 van het Wetboek van Strafrecht invoegen voormeld, en veroordeelt ieder der beide beklaagden ter dier zake in deze geldboete van een honderd guldens en te zamen in de kosten ten behoeve van den Staat, en wel in de geldboeten en kosten ieder voor het geheel; de kosten gelikiweerd met twintig guldens vier en tachtig cents, []

___________________________________________________________

Luitje Klasens, (Dijkhuis), landbouwer Huizingaheem, ~ 25-07-1756 Zuurdijk, † 09-05-1801 Zuurdijk

x I. 14-02-1782 Leens Geertruid Jans de Jonge, ~ 31-12-1752 Warfhuizen, † ..08-1792 Zuurdijk

Ouders Luitje: Claas Lammerts en Grietje Luitjes,
Ouders Geertruid: Jan Jans x Pieterke Jurjens

Kinderen 1e huwelijk:
1. Klaas Luitjes Dijkhuis/Diekhuis, ~ 26-01-1783 Zuurdijk x Ebeltje Jurriens Benes
2. Jan Luitjes Dijkhuis, ~ 14-12-1788 Zuurdijk x Martje Harms Visser
3. Geertruid Luitjens Dijkhuis, ~ 09-09-1792 Zuurdijk x Albert Doornbos

x II 06-08-1793 Warfhuizen Trijntje Jacobs (Vonk), ~ 27-01-1765 Warfhuizen, † 21-10-1833 Zuurdijk

Ouders Trijntje: Jacob Kornelis (Vonck) x Corneliske Cornelis

Kinderen 2e huwelijk:
4. Grietje Luitjens Dijkhuis x Duurt Koenes Ritzema
5. Jacob Luitjens Dijkhuis x Hendrikje Izebarands de Boer
6. Lammert Luitjens Dijkhuis, † 20-08-1832 Zuurdijk, 34 jaar
7. Korneliske Luitjens Dijkhuis x Siemon Petrus Jans Rietema

___________________________________________________________

1. Klaas Luitjes Dijkhuis, koopman, landbouwer Klein Garnwerd, ~ 26-01-1783 Zuurdijk, † 30-04-1842 Leens, 56 jaar x 21-10-1819 Kloosterburen x Ebeltje Jurriens/Jurjens Benes, * 16-09-1786 Westernieland, † 28-08-1836 Klein Garnwerd, 49 jaar, huis geteekend no 6

Zie ook De nakomelingen van Luitje Klasens (2014) door Jan Nienhuis, daarin wordt Klaas Luitjes Dijkhuis ten onrechte aangeduid met Klaas Luitjes Lap
bruidegom 36 en bruid 33 jaar
enige broeder Jan Luitjens Dijkhuis, landbouwer, wonende Hornhuizen
ouders Klaas: Luitjen Klaessen, † mei 1801 Zuurdijk x Geertruit Jans, † 08-1792 Zuurdijk
ouders Ebeltje: Jurrien/Jurjen Garmts Benes, schipper x Jantje Jans
aangevers overlijden Ebeltje: Enne Ennes Bazuin, 48 jaar, landbouwer en Jan Geerts ?, 24 jaar, landbouwer, beiden wonende Klein Garnwerd, naburen
Enne Ennes Bazuin x Jantje Hindriks van Zijl waren de ouders van Itje Ennes Bazuin (Kerkhof Graf 6). Itje huwde met Roelof Eijes Torringa (graf A0#)
Ebeltje was weduwe Klaas Derks Mulder, † 26-11-1818 Hornhuizen, 43 jaar

2. Jan Luitjens/Luittjes Dijkhuis, landbouwer Zuidemaheerd te Hornhuizen, * Zuurdijk, † 11-09-1873 Hornhuizen, 84 jaar, x 29-04-1812 Ulrum Martje/Martie/Martjen Harms (Jan) Visser, boerendochter, ~ 24-04-1791 Niekerk, † 02-03-1821 Hornhuizen, 29 jaar

Jan Dijkhuis was aanvankelijk aanhanger van ds. Hendrik de Cock, die hij in de schuur liet preken.
Gedenkboek Nijverheid 1991 blz 343: Jan was landbouwer op Zuidemaheerd, Ommelanderweg 18 Hornhuizen. Hij werd ook genoemd Jan Lues.
Jan was aanvankelijk aanhanger van ds. Hendrik de Cock, die hij in de schuur liet preken.

Bruidegom 22 en bruid 21 jaar
Getuigen huwelijk: [] Enne Jacobs Vonk, 39 jaar, boer, wonende Zuurdijk en Jan Ennes Huising, 45 jaar, boer, wonende Zuurdijk
Ouders Martje: Jan Harms x Grijtie Drewes Jans (landbouwers op de afgebroken boerderij Kooiplaats te Zoutkamp
Ouders Jan: Luitje/Luittjen Klasens x Geertruida/Geertruid
Aangevers overlijden Jan: Reeuwke van Hoek, 31 jaar, schoenmaker, wonende Hornhuizen en Elbertus Faber, 31 jaar, kleermaker, wonende Hornhuizen
5 kinderen
aangevers overlijden Martje: Lubbert Hindriks van Dijken, 60 jaar, landbouwer (Heertje Haykesheerd, Ommelanderweg 22 te Hornhuizen), wonende te Hornhuizen en Gerrit Pieters Bronkema, 44 jaar, landbouwer, (Bronkemaheerd, Ommelanderweg 12 te Hornhuizen), wonende Hornhuizen, naburen

3. Geertruid Luitjens Dijkhuis, ~ 09-09-1792 Zuurdijk, † 19-01-1838 Leens, 45 jaar x 27-05-1814 Leens Albert (Jans) Doornbos, * Leens,

bruidegom 29 en bruid 21 jaar
ouders bruidegom: Jan Doornbos, landbouwer x Grietje Alberts Hazekamp
getuigen huwelijk:

___________________________________________________________

Naar Klaas Luitjens Lap 
Naar Hoofdweg 48
Naar D104 D105 Klaas van Straten een Zwaantje Lap