door IJnte Botke

Graf- en gedenkstenen in en om de kerk van Zuurdijk 1773 – 1885, uitgave Stichting Oude Groninger Kerken (2003) te koop bij de SOGK en bij de plaatselijke commissie.

Gedenktekens.
In het sobere interieur vormt de vloer met een aantal rijk versierde zerken een verrassing. Hier liggen de grafstenen van vier generaties van een vooraanstaand boerengeslacht met aangetrouwde familieleden. De oudste zerk dateert van 1773, de jongste uit 1834. In de buitenmuur van het kerkgebouw zijn bovendien nog twee kleine gedenkstenen aangebracht voor landbouwers, die in de eerste helft van de 19e eeuw in Zuurdijk hebben gewoond, terwijl zowel het oude kerkhof als de aangrenzende nieuwe begraafplaats rijk zijn aan interessante zerken en andere grafmonumenten van boeren en hun gezinsleden uit de 19e en 20ste eeuw. Met elkaar vormen die gedenktekens de stenen getuigenissen van de ‘boerenrepubliek’ die Zuurdijk in de tweede helft van de 18e eeuw werd en tot in de 20ste eeuw zou blijven. De zerken in de kerk dateren uit de periode dat in de Groninger kleistreken de economische en maatschappelijke opgang van de landbouwers plaats vond. Het ging de boeren in de tweede helft van de 18e eeuw economisch geleidelijk steeds beter. Dat werd vooral duidelijk na 1790 toen er sprake was van voortdurend stijgende prijzen van landbouwprodukten. Na 1818 zette een crisis in die tot het midden van de jaren dertig zou duren, waarna een nieuwe periode van nog grotere welvaart aanbrak die tot 1878 aanhield. Het was een tijd van opmerkelijke veranderingen in het boerenbedrijf. De landbouwers gingen steeds meer grond voor de akkerbouw gebruiken. Tegelijkertijd werd door hen de veeteelt geïntensiveerd om de vruchtbaarheid van de bodem in stand te kunnen houden. In Zuurdijk valt goed waar te nemen hoe dank zij de groei van de welvaart de grote boeren in de kleistreken het maatschappelijk leven meer en meer gingen beheersen en de plaats gingen innemen van de vroeger machthebbers, de jonkers.