___________________________________________________________

12-03-1945 Friesche Courant
CONTACTCOMMISSIE voor geëvacueerden.

Voor de provinciën Groningen. Friesland en Drente is op initiatief van geëvacueerde gemeentelijke bestuursfunctionarissen opgericht een commissie, welke tot taak heeft in samenwerking met de openbare besturen en diensten, de belangen der geëvacueerden te behartigen en hen zooveel mogelijk in hun moeilijkheden bij te staan. Het bureau dezer commissie zal worden gevestigd te Leeuwarden, Posthumaplein 30 (tegenover Stadhuis), terwijl voorts in iedere gemeente, in overleg met het gemeentebestuur, uit de geëvacueerden een vertegenwoordiger zal worden aangewezen, die, zoo noodig in samenwerking met enkele medewerkers ter plaatse, te zorgen heeft voor het verleenen van hulp en bijstand, het geven van adviezen en het verstrekken van inlichtingen.

Het ligt tevens in de bedoeling de families der evacué’s, die voor het meerendeel uit elkander zijn geraakt weer tot elkaar te brengen door samenstelling van een adreslijst van alle geëvacueerden in de provincies Groningen, Friesland en Drenthe, waaruit een ieder inlichtingen kan verkrijgen over de verblijfplaats van zijn familieleden of kennissen. Daartoe is het noodig dat iedere evacué of geëvacueerd gezin zijn verblijfplaats meldt aan bovengemeld bur. (liefst per briefkaart). Opgave is noodig van naam en voorletters van man en vrouw, het aantal leden van het gezin, oud en nieuw adres. Hoe eerder dit geschiedt des te vlugger kan het bureau aan verzoeken om Inlichtingen voldoen.

Aangezlen het gewenscht is dat enkele belangrijke geëvacueerde gemeentebesturen nog In de commissie worden vertegenwoordigd, zooals Venlo, Arnhem, Tiel e. d., wordt den in het noorden verblijvenden functionarissen van deze gemeenten verzocht zich in verbinding te stellen met den heer L. H. Puts. hoofdcommies ter gemeentesecretarie van Roermond, Kwartelstraat 37 te Leeuwarden. Ook andere personen die aan het werk der commissie als plaatselijk vertegenwoordiger of anderszins hun medewerking wenschen te verleenen kunnen zich schrlfteliik aan dit adres melden.

___________________________________________________________

17-04-1945 Het Parool, dinsdag
5e jaargang no. 99 

Oost-Nederland practisch geheel bevrijd !
De Russen hervatten hun opmarsch naar Berlijn!

De Lauwerszee en de Waddenzee bereikt. Hevige gevechten om de toegang tot de groote steden in West=Nederland. De afsluitdijk wordt in een snel tempo genaderd. Krachtiger tegenstand in Duitschland.
Bij Apeldoorn contact tusschen de Britten en Canadeezen.
Vanuit Arnhem oprukkend hebben de Britsche troepen Otterlo bevrijd. Na Hoenderlo te hebben genomen hebben deze Britsche troepen bij Apeldoorn contact gemaakt met de Canadeesche troepen. De Canadeezen staan nu 10 km langs het Apeldoornsch—Dierensch kanaal.
Ten N. van Zwolle werd Meppel na zware strijd veroverd. In Z.W. Friesland werd Sneek van vijanden gezuiverd en werd Bolsward bereikt. Vanuit Leeuwarden oprukkend naar het Oosten, drongen Canadeesche eenheden Franeker binnen en staan nu op enkele km. van Harlingen. Bij Minnertsga en Ternaard werd de Waddenzee bereikt. Canadeesche troepen zijn de Afsluitdijk tot op 15 km genaderd.
De Duitsche troepen in de stad Groningen hebben de strijd gestaakt!
Aan de Lauwerszee is Zoutkamp bereikt.
Op enkele km van Delfzijl werd Wagenborgen bevrijd. Poolsche troepen staan nu aan de Dollart en kunnen Emden zien liggen. In ons land werden 1400 gevangenen binnengebracht, waaronder vele leden van de Nederlandsche SS. 

Een dagorder van Hitler
Gisteravond om 6 uur heeft Hitler een dagorder uitgevaardigd, waarin hij bevel gaf tot de laatste man te vechten tegen den laatsten aanval van de joods-plutocratische bolsjewisten. Duitschland had zich volgens hem reeds sinds Januari op dezen aanval voorbereid. Het bolsjewistische monster moest zich op Berlijn te pletter loopen. Hij dreigde de zwakkelingen en deserteurs weer met den dood. Hij merkte op dat de voorzienigheid, als gunstig voorteeken, een van de grootste oorlogsmisdadigers van de wereld, nl. Roosevelt, had weggevaagd. Hij verzekerde het Duitsche volk, dat de Duitsche legers Weenen heroveren en de geallieerden over het Kanaal zouden terug werpen.

___________________________________________________________

25-04-1945 Nieuwe Provinciale Groninger Courant, woensdag, No. 3
Geëvacueerden moeten voorshands in Groningen blijven. 

De Militaire Commissaris van de Provincie Groningen, overwegende dat de veiligheid van den Staat vordert, dat voorloopig geen evacué’s en andere vluchtelingen uit andere deelen van het Rijk naar hun woonplaats terugkeeren, gelet op de desbetreffende bepalingen van het Besluit op den Bijzonderen Staat van Beleg, stelt vast de navolgende verordening:
Artikel 1. Het is aan geëvacueerden, oorlogsgeweld-vluchtelingen, angstvluchtelingen, honger-vluchtelingen en alle in de Provincie Groningen tijdelijk vertoevende uit Duitschland gerepatrieerde personen, die elders thuis behooren, alsmede aan alle andere personen, die tijdelijk in de provincie Groningen onderdak hebben verkregen, verboden om zonder vergunning van het militair gezag de Provincie Groningen te verlaten teneinde zich naar hun oorspronkelijke woonplaats te begeven.
Artikel 2. Vorenbedoelde vergunning dient schriftelijk te worden aangevraagd bij het Gewestelijk Evacuatie Bureau voor Groningen en Drenthe, gevestigd te Groningen aan de Verlengde Oosterstraat No. 8.
Artikel 3. Overtreding van dit verbod wordt beschouwd als een overtreding en is strafbaar met hechtenis van ten hoogste één jaar of geldboete van ten hoogste twee duizend gulden.
Artikel 4. Deze verordening geldt voor de Provincie Groningen.

___________________________________________________________

05-05-1945 Gazet van Limburg, zaterdag
„BISDOM ROERMOND TE…. LEEUWARDEN”

Tienduizenden Limburgers wachten in brandend heimwee op een spoedigen terugkeer naar hun geboortegrond. (Van onzen chef-reportage.)

LEEUWARDEN, April.
In Beetsterzwaag en Oosterbierum, in Uithuizermeeden en Leeuwarden en overal, ver verspreid over een eindelooze reeks plaatsen, dorpen en gehuchten in de provincies Groningen en Friesland, leven nu, sedert maanden vele tienduizenden uit Midden– en Noord-Limburg. Ver weg honderden kilometers naar ’t Zuiden liggen hun steden, hun dorpen, hun woningen verlaten: ’n sombere rij van ellendige ruïnes, leeggeplunderd soms tot het laatste schilderijtje en de laatste vloermat.
Men wéét dat, in het Noorden.
Toen dit zwaar beproefds deelvan onze Limburgsche bevolking in Januari den verschrlkkelijken evacuatietocht begon, op de punten der Duitsche bajonetten, was Roermond reeds een geteisterde stad en lag Venlo al grootendeels in puin en men ervoer later ook tot in de verste uithoeken van Friesland, dat andere plaatsen, als Echt en Susteren en Montfort en Linne en Gennep in den fellen winterslag om de Roer aan flarden geschoten waren. 

„Doet het er toe ?”, vragen nu de Limburgers, ginds in het Noorden.
Doet het er toe, dat wij puin vinden waar wij een woning achter lieten ?
Doet het er toe, dat de beruchte Duitsche plunder-commando’s vrijuit roovend en vernielend door onze steden en dorpen trokken ?
Doet het er toe, dat onze veestapel verdwenen is, dat onze akkers nu mijnenvelden zijn en dat wij opnieuw zullen moeten beginnen, heelemaal van voren af aan ?
Neen ! Het doet er niet toe !….
men verzekerde het mij met nadruk, overal waar ik in het Noorden Limburgers ontmoette, waar ze, mijn wagen bestormden om nieuws uit het Zuiden en waar zij mij sméékten : schrijf !…. schrijf dat zij ons terughalen, nu ! gauw ! onmiddellijk !!! 

Er sloeg een steeds groeiende golf van brandend heimwee door deze groote, zwaar getroffen Limburgsche familie, sedert de weg over de rivieren, de weg tusschen Limburg en het Noorden, vrij kwam dank zij het Canadeesche offensief. Deze golf van heimwee damt men niet meer in.
Men màg haar niet indammen, zoo vertelde mij in Leeuwarden de Vicaris-Generaal van het Bisdom. Prof. Dr. F. Feron, men màg dit goede, sterke Limburgsche volk niet langer verwijderd houden van zijn geboortegrond, wil men het gaaf en ongeschonden terugbrengen.
Het moge dan waarschijnlijk zijn, dat de pijn om geleden verliezen zwaarder op deze Limburgers zal drukken dan zij nu verwachten, straks als zij terug zijn temidden der ruïnes – dit volk heeft teveel meegemaakt om zich nu door deze ruïnes te laten afschrikken.
Het is te sterk, te gezond en te veerkrachtig om nog langer schuil te blijven achter het „gemakkelijke” leven-zonder-zorgen temidden der noordelijke gastvrijheid.
Dit volk heeft genoeg gehad van dezen oorlog.
Het wachtte vele maanden te vergeefs op de bevrijdende legers die het, op een steenworp afstands, aan de overzijde van de Maas zien kon.
Het wachtte ….., levend in kille, vochtige kelders bij kaarslicht, gejaagd door een helschen bezetter die in Roermond op één dag achttien razzia’s hield. Het hield hongeroptochten naar de boerderijen, urenlang in nijpende kou onder moordend granaatvuur. Het moest toezien hoe de projectielen steeds meer puin en verwoesting zaaiden. Het zag zijn zonen, bewaakt door de gehate Grüne Polizei, weggevoerd met onbekende bestemming.
Het voelde zich alleen, en zoo verlaten, zoo ontzettend verlaten.
Maar het bleef zich zelf. Het stond pal en ’s avonds, bij het kaarslicht in de volgepropte kelders „toepte” men. En hoopte. En wachtte, wachtte….

Dit volk had alles meegemaakt honger, ontbering, koude, ellende en onmenschelijke terreur toen het ergste kwam: de verplichte evacuatie. Er waren er honderden, die op dat oogenblik den dood boven deze evacuatie verkozen zouden hebben, maar de Duitschers kenden geen medelijden. Naar het Oosten dreven zij de vreeselijkste karavanen die Limburg ooit gezien heeft. Een onmenschelijke treinreis, die soms 80 uren in beslag nam en meer dan eens in paniek onderbroken moest worden bij aanvallen van geallieerde vliegtuigen, bracht hen naar het gastvrije Noorden: arm en ontredderd, dof en ontmoedigd. Misschien zouden duizenden dezen slag nooit overleefd hebben als Limburgs Bisschop en met hem meer dan tweehonderd Limburgsche priesters er niet geweest waren om steun te geven, om overal te helpen waar hulp noodig was en om van deze weggedreven Limburgers temidden van een bevolking die er andere levensopvattingen en een andere leefwijze op nahoudt, onmiddellijk één – groote familie te maken. 

Rond zijn Bisschop geschaard, heeft Midden- en Noord-Limburg ook dezen slag opgevangen. Het Bisschoppelijk bureau aan de Voorstreek te Leeuwarden werd naast het zenuwcentrum der geestelijke zielzorg, een soort van regeeringsgebouw waar men via een enorme administratie uit elkaar gerukte gezinnen weer bij elkaar bracht, waar men troostte, regelde, improviseerde en, met gebrekkige middelen soms, daadwerkelijk hielp.
Onze priesters werden missionarissen in een land zonder transportmiddelen en met gemeenten die soms twaalf dorpen omvatten die elk ’n paar uur loopen van elkaar liggen. Zij smeedden den band, die Limburg ook hier en on. der deze vreeselijke omstandigheden…. Limburg deed blijven. Maar nu is Limburg vrij !
En de wèg van het Noorden naar Limburg is vrij. En opnieuw begon voor dit Limburgsche volk een ellendig wachten. Is het wonder, dat het heimwee groeit ?…..
Martin W. Duyzings 

====

Bisdom Roermond
te Leeuwarden
Voorstreek 62

Leeuwarden. ——–——–

Gaarne delen we U mede, dat ——–——–—–—–——–——–

zich bevindt te ——–——–———–—–——–——–—–——–

Met ware hoogachting. 

Zodra wij nadere gegevens krijgen, zullen wij U deze – na aanvrage – gaarne toezenden
(Het beroemde formulier, dat, na de evacuatie, duizenden weer bij elkaar bracht)

___________________________________________________________

 14-07-1945 De Tijd
125.000 geëvacueerden verlaten het Noorden

In de provincie Groningen is thans een begin gemaakt met de terugvoering van de duizenden evacué’s.
Welk een enorme hoeveelheidwerk hierbij verzet moet worden kan men zich voorstellen, als men weet, dat in de drie noordelijke provincies niet minder dan 125.000 personen een toevlucht hebben gevonden.
Thans kan elke week een 1000-tal personen worden teruggevoerd.

___________________________________________________________

16-07-1945 Het Vrije Volk, maandag
TERUGKEER VAN GEEVACUEERDEN. Niet op eigen houtje.

In de provincie Groningen is thans een begin gemaakt met de terugvoering van de duizenden evacué’s, die daar in de laatste jaren een goed onderdak hadden gevonden. Over het algemeen zijn zij, nu zij weer kunnen terugkeren naar hun “home” uitermate dankbaar voor de wijze waarop de Noordelingen, al zijn zij dan wat „koel”, hen hebben behandeld. Dat het hier niet over kleine aantallen gaat, moge blijken uit het feit, dat ons dezer dagen officieel werd meegedeeld, dat in de drie Noordelijke provincies niet minder dan 125.000 personen een toevlucht hebben gevonden. 

Het Prov. Bureau voor Oorlogsslachtoffers te Groningen regelt momenteel hun terugkeer en dank zij de medewerking van de rijksverkeersinspectie die voor het vervoer en materiaal zorgt, kan elke week een 1000-tal personen worden geevacueerd. 

Om deze terugkeer zo vlot mogelijk te doen verlopen, zijn in alle gemeenten lijsten aangelegd van hen, die kunnen terugkeren, waarbij indelingen gemaakt zijn naar verschillende rubrieken, o.a. met veel of weinig bagage. 

Het PBVO deelt nu dagelijks aan de gemeentebesturen mee, welke groep evacué’s kan terugkeren. In de tabaksfabriek van de Fa. Th. Niemeyer te Groningen is een opname-capaciteit van 500 personen. De terugkerenden kunnen hier een nacht verblijven: uit dit centrum, ’s morgens reeds vroeg, vertrekken de auto’s, die hen naar de plaats van bestemming brengen. 

Allerlei bordjes b.v. met opschrift Amsterdam, Den Haag en Utrecht geven op dit station aan de vertrekkenden de gelegenheid niet in een verkeerde auto terecht te komen. Zo wordt met man en macht gewerkt om ieder weer op de plaats te brengen, waar hij hoort. 

Hetzelfde geldt voor de evacué’s uit Gelderland. De Commissaris der Koningin in de provincie Gelderland heeft de gemeentebesturen erop gewezen, dat de besturen der gemeenten de spoedige terugreis der oorlogsvluchtelingen stimuleren zonder zich af te vragen of te informeren of het gemeentebestuur, dat de thuiskomst heeft voor te bereiden, daarmede is gereed gekomen. Het is den commissaris bij zijn regelmatige bezoeken aan de geteisterde gemeenten gebleken, dat hun besturen met volledig begrip van zaken en met groote voortvarendheid arbeiden aan het weder bewoonbaar maken van hun steden en dorpen. 

Het werk, dat daarvoor verzet moet worden is zeer groot, in het biizonder in die gemeenten, die volkomen verlaten moesten worden. 

Daar ontbreekt dan ook letterlijk elk hulpmiddel en de gemeentelijke huishouding moet daar weder van de grond af worden opgebouwd. 

Zolang niet vaststaat, dat er een woning, althans enige woonruimte, beschikbaar is, dat deze voorlopig al dan niet door den bewoner zelf op primitieve wijze bewoonbaar is te maken, de omgeving niet besmet is, de riolering en de waterleiding functioneren, de aanvoer van voldoende levensmiddelen is gegarandeerd, zolang is het onverantwoordelijk en ondoenlijk het tijdstip van terugkeer anders dan door het gemeentebestuur te doen bepalen. 

Er is alle reden om met geduld, maar ook met vertrouwen, te wachten op de oproep der gemeentebesturen aan de evacué’s om naar huis terug te keren. Er wordt hard gewerkt om huis voor huis te onderzoeken, straat na straat, wijk na wijk, bewoonbaar te maken en van die hulpmiddelen te voorzien, die ook voor de primitiefste behuizing volstrekt noodzakelijk zijn. Houdt men zich hieraan niet, keert men terug op eigen gelegenheid, dan staan de geevacueerde bevolking ernstiger moeilijkheden en groter rampen te wachten, dan die zij voor deze tijd hebben moeten doormaken.

Brutale sabotage. 
Naar de Gelderlander verneemt, is een trein met vetkolen dezer dagen uit Duitsland (Essen) in Nijmegen gearriveerd. Bij het lossen bleek, dat de wagons voor het grootste deel fijn gruis bevatten waarover een laag vetkolen lag. Het betreft hier Duitse sabotage in het groot. De autoriteiten zijn op de hoogte gesteld.

Amerikaanse nieuwe!
Te Rotterdam zijn 5000 vaten haring uit New York aangekomen die bestemd zijn voor de mijnstreek en de geteisterde gebieden in het Oosten van ons land. Binnenkort komt er haring voor de rest van het land.

De Zomertijd.
Op de vraag, of de Nederlandse tijd, die op het ogenblik gelijk is aan de Engelse, ook gelijk zal blijven, wanneer straks de z.g. double British Summer Time overgaat op de British Summer Time en in het najaar op de Greenwich mean time deelde het Departement van Binnenlandse Zaken mede, dat hierover nog niets bekend is. Het is ook nog niet zeker, wanneer deze tijden ingaan. Wel wordt de vraag, of het wenselijk is, dat de Nederlandse tijd aan de Engelse gelijkgesteld wordt, behandeld.

Nederlanders weer naar Duitsland.
Alle personen van Nederlandse nationaliteit voor 1 September 1944 woonachtig in Duitsland in de provincies Westfalen en Rheinland en die tengevolge van oorlogshandelingen naar Nederland zijn geëvacueerd kunnen in de gelegenheid worden gesteld naar Duitschland gerepatrieerd te worden, voor zover zij van deze gelegenheid gebruik wensen te maken, moeten zij zich vóór of op 18 Juli 1945 melden op het gemeentehuis van de gemeente, waar zij verblijf houden.

___________________________________________________________

14-08-1945, Ons Noorden
Noord hielp Zuid
„Nu alle evacué’s in hun dierbaar Zuiden zijn teruggekeerd, is een woord van dank gericht tot alle Noordelingen, op zijn plaats.
Zij hebben ons bannelingen met werkelijk christelijke naastenliefde ter zijde gestaan. Hun gastvrij huis stond voor ons open. 

Ook verschillende Hulpcomité’s hebben inderdaad gedaan wat ze konden, ja zelfs hun nachtrust voor ons gegeven. We denken hier vooral aan het Comité in Zwolle, dat ons op doortocht met alles ten dienste stond. Voor velen zal Vorden (Gld.) een aangename herinnering zijn.
Maar last not least willen we de verschillende Hulpacties in Leeuwarden en Groningen niet vergeten, die alles in het werk stelden om het leed van de van huis en haard verdrevenen te verzachten. Zeker was het bij deze vloed van vluchtelingen, voor de apostelen der liefde, geen lichtte taak om alles voor allen te worden! Doch met een glimlach hebben zij zich van hun taak gekweten. 

Hoe dikwijls raakten wij niet verdwaald in het mooie Groningen, maar terstond waren er dan mensen, die ons weer op het goede spoor hielpen. En dan de Pausgang, het centrum der hulpactie!!! Het stille klooster der Zusters stond plotseling in het brandpunt van zoveel leed en ellende. Een noodkreet was in de stilte van het klooster doorgedrongen en terstond togen de Zusters aan het werk. Haar voorbeeld vond navolging. 

Bewoners van Groningen, zowel Stad als Provincie, nogmaals hartelijk dank!!!
Want ook de provincie heeft zich kranig gehouden. Nooit zullen wij ze vergeten, de schilderachtige dorpen, de vorstelijke boerderijen, met hun vriendelijke bewoners. Wie onzer denkt er niet graag terug aan Den Hoorn, Wehe, Kloosterburen,  Pieterburen, Westernieland, Eenrum, Ulrum, Leens. Het zijn allemaal namen, die ons aan veel aangenaams herinneren. 

Ook zij, die met met ons één zijn als het geloofszaken betreft, hebben zich op waarlijk christelijke wijze gedragen. Ja, zelfs hun kerken hebben zij aan ons afgestaan. 

Toen de gewetenloze vijand eenmaal geslagen was en het uur van scheiden aanbrak, waren we blij, naar ons dierbaar Limburg terug te kunnen keren. Maar toch is dit moment van scheiden velen van ons moeilijk gevallen. Want nu merkten we eerst, dat we van echte vrienden moesten scheiden. 

Toch hopen we, dat deze vriendschapsbanden, gesmeed in barre nood, ook in de toekomst zullen blijven bestaan, ja nog hechter mogen worden in de toekomst. En, Noordelingen, vergeet het niet, de Limburgse deuren zullen altijd voor U openstaan. En niet alleen ons huis, maar vooral ons hart!!!”

___________________________________________________________

Naar Couranten na 1950 over de evacués uit Limburg
Naar 1945 Couranten, Radio Herrijzend Nederland over de evacuatie 
Naar 1945 evacués uit Limburg