| ___________________________________________________________ |
18-06-1900 Opregte Haarlemsche Courant:
Bij de firma J. B. Wolters te Groningen is de le aflevering verschenen van een octavo uitgaaf van het bekende werk „Van de Schelde tot de Weichsel“, dat tot nu toe in twee groote banden werd uitgegeven. Deze uitgave, die veel handiger is geworden, heeft aan duidelijkheid echter niets verloren.
Deze door de heeren Joh. A. en L. Leopold verzamelde Nederduitsche dialecten in dicht en ondicht, die nu in 10 afleveringen het licht zullen zien, zijn door het nieuwe formaat waarin zij zijn verschenen nog aantrekkelijker geworden. Is deze verzameling onmisbaar voor hem die eens studie wil maken van de verschillende Nederduitsche dialecten, ook aan niet-studeerenden kan zij menig genotvol uur verschaffen.
| ___________________________________________________________ |
1918: Levensbericht van L. Leopold | door neef J. A. Leopold
1924: Levensbericht van Johan Albert Leopold 1846-1922 | Door J. Prinsrn J. Lz.
___________________________________________________________
28-04-1973 Nieuwsblad van het Noorden, zaterdag
ONNER AIGEN VOLK
Van Schelde tot Weichsel
Ien 1882, dus hoast aal honderd joar leden, haren L. Leopold, dou nog toalleroar aan de Grunneger kweekschoul, en zien neef Joh. A. Leopold oet Nijmegen, n wied veuroetzainde blik.
Zai haren ien de zeuventeger joaren ale streektoalen tussen Noord-Frankriek en Oost-Duutslaand ofstruund, om zodounde te komen tot n zeldzoam rieke verzoameling van biedroagen oet de geweldege lappedeken van dialecten oet Frans en Belgisch Vloanderen, oet hail Nederland en oet de grote Noordduutse leegvlakte tot aan Pommeren tou.
Ien 1882 wer dat standerdwaark ien twij dikke dailen van mit n kander 942 bladzieden oetgeven bie de „Stoomdrukkerij J. B. Wolters te Groningen” en het kreeg de sprekende tuddel „Van de Schelde tot de Weichsel”.
Dit monnikenwaark, dat mit wait houveul zorg en laifde veur aal dij verschillende dialecten tot stand komen is, dit verzoamelwaark van Europees formoat, is het kostboarste bezit oet mien boukenkaast worden, omdat ik doaroet de nauwe verwantschop van aal dij streektoalen over ale stoatsgrenzen hen oflezen ken.
Dou ik ien 1916 as zeuventienjoarege kwekeling mien eerste Hogelandster gedichtjes schreef as aanzet veur mien loatere „Nunerkes“, was L. Leopold mien kweekschouldirecteur en as toalgevuilege leroar was hai wies mit mien eerstelingen.
Aan hom heb ik te danken, dat hai mie aapittjede en ‘t gevuil gaaf, dat ons Grunnens n onnerdailtje was van n groot Europees gehail, doar ie joe mit verstoanboar moaken konden tot wied over laandsgrenzen hen.
Hai gaaf mie zien baaide törven van bouken te lain en vertrouwde mie tou, dat ik hiermit n sleudel ien haand kreeg tot ‘t gemoud en ‘t gedachtenleven van miljounen doodgewone mensen, dij dichter bie heur streektoal stonden as bie de aalgemaine laandstoal.
Hai leerde mie, dat je mit Nederlands nait wieder kwammen as de grenspoalen, moar dat je mit joen dialect tot wied ien Duutslaand deurdrongen.
Hai mouk mie dudelk, dat grootheden as Guido Gezelle, Stijn Streuvels, Fritz Reuter en Klaus Groth (om moar n poar te nuimen) heur kracht ontlainden aan de gebondenhaid mit heur aigen streektoal, dij voak smuier en deurdringender was as n officiële laandstoal.
Hai gaaf mie „Quickborn” van Klaus Groth te lain en van dij volksdichter en toalgeleerde heb ik leerd, hou of ‘t ainvoudige volk ien zien doagliekse leven het beste te benoadern is mit simpele woorden, recht op ‘t gemoud of.
Wat is d’r van dit waarken ien wieder verbaand, dit vergelieken van verschillende streektoalen, dit soamen deurdringen tot het daipste wezen van aal dij toalen terecht komen?
Het symposion ien Eelde onner laaiden van Prof. Klaas Heeroma (†), direkteur van het Nedersaksisch Instituut, zol ainhaid ien de spelling brengen, moar de „Vosbaargenspelling“, doar Dr. Jan Naarding zo’n belangriek aandail ien had haar, wer moar deur hail enkeln van de schrievers ien Oostnederlaand hantaaiert. Mainsten waren baang, dat het de lezers nog meer muite geven zol.
De bieainkomst van Nedersaksische schrievers en taalgeleerden ien Ter Oapel, groots opzet deur Drs. Willem Diemer, bleek gain levensvatboarhaid te hemmen veur de toukomst.
Allain het „Swieniegeltje” onner laaiden van Simon van Wattum, Willem Diemer, Jan Niehoff en Jan Klompsma het n tiedlaank de Nedersaksische streektoalroemte aan weerszieden van de grenspoalen op veurbeeldege wieze omvoamd. Heur oproup kreeg onvoldounde weerklank bie de lezers.
Het Nedersaksisch Instituut perbaaierde ‘t nog ais mit n rieg geschriften, dij betrekken haren op ‘t haile „Saslaand“. Ook dat bludde dood, ondanks de goie bedoulens van dr. Hendrik Entjes en zien vrund dr. Arnold Rakers (Bentheim).
n Grensverkeer van schrievers en dichters aan weerszieden van grenspoalen. De „Oldenburger Schrieverskring” betrekt ons ien heur „waarkeldoagen“. n Enkele van ons maag joarlieks mit n poar Vloamse schrievers te gast wezen bie de platduutse „Dichterstagung” in Bevensen (Lüneburg), doar zo’n drijhonderd schrievers, dichters en toalgeleerden heur streektoalproblemen op toavel leggen en grondeg deurnemen. Ook n koppeltje „Junge Autoren” dut doar geestdrifteg en schaarp kritisch aan mit.
Moar noast het toalkundeg tiedschrift „Quickborn”, bestemd veur hail Noordduutslaand, is d’r nog nooit n letterkundeg podium komen, doar de veuraanstoande streektoalschrievers oet dij geweldege roemte noast n kanner optreden kennen.
Streeksgewies bennen de verschillende dialekten ien honderd joar fors omhoogstöt tot n beschaaiden stee noast de laandstoalen.
Ik wait, dat prof. Heeroma (†) dreumde van n aigentiedse oetgoaf van het pionswaark van de baaide Leopolden.
Wel durt zo’n omvangriek waarkien distied nog aan?
JAN BOER
| ___________________________________________________________ |
26-04-1976 Nieuwsblad van het Noorden, maandag
L. Leopold (1839-1916) Publicist en directeur van de Rijkskweekschool voor Onderwijzers te Groningen
L. Leopold werd in het jaar 1839 in de stad Groningen geboren. Hij werd opgeleid voor onderwijzer en was als zodanig een aantal jaren werkzaam, tenslotte als directeur van de Rijkskweekschool voor onderwijzers in de stad, gelegen in de Pelsterstraat. Het schoolmeesterschap was kennelijk de Leopolds aangeboren.
Een oudere broer (M. Leopold 1830-1905) was vele jaren directeur van de Kweekschool voor Meisjes te Arnhem; een jongere broer1 (J. A. Leopold 1846-1922), directeur van de Rijkskweekschool te Nijmegen. Alle drie verwierven ze bekendheid als schrijvers van lees- en studieboeken.
Omstreeks 1866 verscheen van de hand van L. Leopold een serie kinderleesboekjes, die vele jaren op de lagere school werden gebruikt („Mosroosjes”, „Stofgoud”, „Bonte Sterren”, „Klaprozen” en „Dauwdruppels”. Samen met zijn broer M. Leopold, stelde hij in het jaar 1874 een bloemlezing samen, onder de titel „Oud en Nieuw”, voorafgegaan door „Een Sleutel”.
In de jaren 1881/82 kwam ‘n omvangrijke dialekt-bloemlezing tot stand, onder de titel „Van de Schelde tot de Weichsel“, samengesteld door L. Leopold en zijn broer1 J. A. Leopold.
Daarin zijn o.m. opgenomen verhalen in de Groninger Volkstaal, w.o. het bekende „‘n Oavond op Daipswaal” van G. Zijlma.
Van latere jaren is de door L. Leopold samengestelde letterkundige bloemlezing van Nederlandse schrijvers, welke vele herdrukken mocht beleven.
Het aantal schoolmeesters, dat tijdens Leopolds veeljarig directeurschap van de Groninger Kweekschool, werd gevormd, is waarlijk niet gering geweest.
Ik herinner mij deze directeur van de Kweekschool nog heel goed. Hij had toen reeds een vergevorderde leeftijd bereikt. Een grote, rijzige figuur, het gelaat getooid met een flinke baard. Het type van een wat eenzame man. Vele jaren bewoonde hij een somber huis, gelegen in de Turftorenstraat. Hij overleed in het jaar 1916, in de ouderdom van 76 jaar.
B. Ram
1 Hier vergist B. Ram zich: L. en J.A.Leopold waren neven
| ___________________________________________________________ |
| ___________________________________________________________ |
Naar ‘n Oavend op Daipswal
Naar Aaltje Willems Mansholt-Dijkhuis
Naar Johan Albert en Lubertus Leopold