___________________________________________________________

Kunna (Roelfs) Torringa, * 24-12-1872 Ewer, boerderij “Hayemaheerd”, 26-07-1916 Midwolde, 43 jaar x 04-04-1906 Renne Lammert Dijkhuis

___________________________________________________________

Het Gronings stond in de tijd van Kunna nog in de kinderschoenen qua grammatica.
Kunna schrijft “nao”, terwijl het  tegenwoordig “noa” is. Idem met “hijl” en “hail”
Veel woorden worden ook nu nog gebruikt, zoals “riep” voor “trottoir”, “boksem”, “seupke”, “knoffeln”, “doetje”

Kunna heeft het gedicht niet zelf bedacht en heeft het overgeschreven. Het was een bekend gedicht – in 1828 geschreven door mr Sijnco Reijnders, notaris, advocaat, burgermeester te Appingedam.
Uitgeverij J. D. Dijk, Oude Kijk-in-‘t Jatstraat 66 te Groningen heeft het gedicht zonder vermelding van de naam van de schrijver uitgegeven. De versie van Kunna week nauwelijks af van de versie van Uitgeverij J. D. Dijk
mr A T. Vos heeft het gedicht besproken in de Groningsche Volksalmanak voor het jaar 1906.
Beno Hofman heeft op YouTube aandacht besteed aan de Roare Raize.

Heeft Kunna het gedicht overgeschreven om het voor te dragen op de Rederijkerskamer M.I.N.E.R.V.A. destijds te Zuurdijk? Kunna was in 1897 lid. Het programma van de Volksvoorstelling van 16-01-1897 is bewaard gebleven.
Een Rederijkerskamer was net als “Het Nut” bedoeld om de Nederlandse taal te beoefenen, maar in de “nazit” werd ook aandacht geschonken aan de Groninger taal.De beweegredenen van Kunna zijn echter niet bekend.

Kunna Torringa heeft “De Roare Raize” zelf overgeschreven van een gedrukt of geschreven exemplaar.
Het overschrijven van (bijbel)teksten, artikelen, gedichten, verhalen, gezegden e.d. gebeurde wel vaker.
Van Grietje (Harms) Buining, (1830 – 1887) x 27-05-1846 Grijpskerk Klaas Jans de Waard, (1825 – 1870) landbouwer op de boerderij “De Tweede Aykemaheerd”,  Oosterwaarddijk 10 te Grijpskerk is bewaard gebleven een aantekenboekje, waarin zij onder meer geschreven heeft “Geert Meppie van den Polder wordt Koetzyr in de stad”.
Klaas Jans de Waard en Grietje Buining waren ook van Doopsgezinde Huize.

___________________________________________________________

___________________________________________________________

Raore raize van ’t Hoogland nao Stad. (versie van Kunna)

1	3
Ien de Harstmark bin ik lest	Als ik heur deur d’ heile Stad,
Mit mien wief nao Stad touw west.	Eiwig op de hakken had.
En ik wol van mien bedrieven	k Wol mien tied nouw nait verlaijeren
Nouw rais gauw ein boukje schrieven.	En gong naor allennig kaijeren;
‘k Had het weitte nij verkocht,	k Wol de lutjes van mien Mans
’t Mijst gewas ien bulten brocht;	Doemkes koopen of wat ans.
En nouw mos we ja rais kieken,	k Wol dan eerst nao karmis stappen
Houw het wel ien stad zol lieken;	En dan ien ’n spul wat grappen
Onze vrauw had ien de Stad	Van Jan Klaas dij raore vent
Nooit nait nog heur vouten had.	Kieken ien de bijstentent.
’s Mörgens tiedig oet de veeren,	k Kwam op ’t Vismark, – wat en heeren
Spande ik onze broene meeren	Juffers, kooplu, dij der reerden !
Veur de neije Fajeton,	Wat en Jeuden, loos as rout !
’t Wief der op, de rais begon.	Wat en kouke, wat en gout !
Ik mien rok mit glenne knoopen	k Wol nou deur de rouf hen kaijeren
Om mit deur de stad te loopen;	Maor mit knoffeln en met baijern
’t Wief heur tirentainen schoet,	Kwam ik hijl nijt op e glee,
En heur buis mit blauwe roet;	Maor bleef op e zulde stee,
Ik mien ronde hout zol ‘k mijnen	Dou gong ‘k op e riepe loopen,
Wiede boksem om de bijnen;	„Laot dij lu maor eerst wat koopen”
t Wief heur kanten muts op kop	Zeek, as ie nao hoes tou bin!
2	Den zek maken dat ‘k er bin!
En de hout mit ploemen op.	t Volk steut mie, ik ’t volk op ziede,
t Weer was iezelk mooi – gijn regen	4
As ’n deele alle wegen	En ‘k kwam endlig hijle blijde
En de meeren, rond ien hoet,	An der A Kerkhof, boeten aâm,
Naiden as de wind er oet.	Bie en euliekouken kraam;
Daor gong ’t hen, en dat aan ’t jaogen,	k Had apatiet en koft er vieve
Of een Heer zat ien de waogen.	Veur vief cent, dij sluit ‘k te lieve
Douw ik kwam op Windeweer, Zaiden ze van „dag meneer”!	En ik koft er veur mien vrouw
k Had al vroug west op e straoten,	Nog wat euliekouken touw.
Had ik nait wat zitten praoten	En mit ein, zoo onder ’t praoten,
Bie ein seupke ien de kroug.	Daor ien fijne van de straoten,
Maor ik kwam er dog nog vroug	Vlak bie, waor de kraomen staon,
Jong! Wat keek ons vrouw oet oogen,	Heurde ik de vioule gaon
Douw wie Steinenpoort ien vlogen,	Kom zeek, ‘k bin zoo mui van ’t loopen,
Douw ik mit mien Fajeton	k Wil rais gauw en seupke kopen,
Veur het Lopster veerhoes staon	En rais kieken, houw of ’t gait;
Mooi! ruip ze al bie ’t binnen komen	k Hol nog wel van vrolikhaid
Douw ze al dij hoezen boomen	k Gao der hen en ‘k heur der danserij
Schepen, snikken, mensen, zag;	k Mag dij kunsten van dij Franschen
Hier blief ik de hijle dag	Wel nait geen, maor ‘k draai er ien,
Zee ze, – ’t kon mie regt veul schelen	k Vraog ’n half oort brandewien.
Want het zol mie gauw vervelen	d’ IJne danste, gaunend keeken;
	Maaijtjes, dij wel juffers leken,
	Hadden manlu op e ziede,
	Mooije maiden, o, ’t was zowied
5	7
Maor ik bin gain boerenkinkel;	En ik sprong, al wat ik kon
k Hol tog nog wel van dij winkel,	Oet het raom dat open ston.
t Gong der, ‘k mag nait zeggen houw,	k Was mien hout kwijt en mien duiten
t Gong der niet ordentelijk touw,	Maor daor kon ik lang nao fluiten,
Eine draaide mie op ziede,	Of ie klaogen, – ’t helpt joe wat!
Och zij keek zoo lijf zoo bliede,	t Volk is ’t almaol ijns ien Stad.
Nikte mie zoo vriendelk aan;	t Zel maor dogt ik – op meszijren
k Wörd der al wat anders van!	Eer ze mie nog meer temtijren.
t Speet mie, amor wel ken der boeten	k Sluig mien buusdouk om e kop,
Arms, ja har ze als paoskestoeten;	k Runde vort, kant ien galop;
Witte koezen ien de mond;	Zunder meer en woord te praten,
t Haor zoo kroes als onze hond;	Runde ik deur wel vieftig straoten,
Wangen har ze als appelkoozen	En zoo kwam ik kört weer vijer
Lippen leken kant flamboozen,	Endlich weer ien mien ketijer.
n Hals mit krollen der om touw	k Sluig de meeren veur de waogen,
Wit als onze vaolmelk kouw;	„Vrauw” zeek, most mie maor nait vraogen
Oogen, zwart als appelpitten,	Wat er mit mie is geschijd.
En wat harze …… touw gao zitten!	k Wol wel reeren van verdrijt!
Zee ze en teeg mie bie de brouk,	Nouw wol ‘k geld touw buus oethaolen
Achter bie zoch ien de houk;	En de kastelein betaolen;
En douw (was ’t gijn bijstig leven)	Maor daor kwam der slimste kruus
Wol ze mie en doetje geven!	k Had gein geld meer in de buus.
Maor ik zee: „fui schaomt joe wat	Schulde laoten, like mie kwaod tou
6	8
Fui mens ! wat en doun is dat?	En betaolen, was gijn raod toun;
Fui mens zeek, was dat joen meining	Maor ik stopte hom tot pand
Fui mens, heb ie zoo’n bedeining?	Mien allosie ien de hand,
Fui, dat is ja gijn gedrag!	En ruip: „vört ie baide  meeren
Kastelain, – was mien gelag?	t Is een kerel kenk joe zweren
Douw wol ik mien geldpuut kriegen	Dij mie ooit weer krigt ien Stad;
En hom oet de bokzem tiegen;	k Heb der taort genog van had.
Maor douw wörd ik kant ontsteld
Weg was ’t puutje, weg was ’t geld.	Kunna Torringa
Douw begon ik oet te vaoren!
t Greep de ‘k bongel bie de haoren;
„Bijst! zeek, geef mien geld weerom,
Of ik hauw die lam en krom!
Heere mensch, daor kwam en leven,
Dou ‘k dat wigt en slag wol geven,
Al het volk kwam op en bein,
En wol aan op mie allein,
Dat ik luip gevaor van slaage;
De ijn kreeg mie bie de kraage
De ander greep mie bie de keel,
Dat mien hout vol op e deel
k Hauwde rond met baide voesten,
Dat ze dainsden veur mien knoesten

___________________________________________________________

Naar Kunna Torringa 
Naar kinderen van Annetta Geuchina Torringa-Zijlma