[tabel id=81 /]
11-05-1983 Nieuwsblad van het Noorden, woensdag

NOORDER RONDBLIK DE BORG VERHILDERSUM TE LEENS

De borg Verhildersum in Leens is met zorg en toewijding in de 19e eeuwse stijl heringericht en voortaan permanent te bezichtigen gedurende het zomerseizoen. Samen met de Menkemaborg in Uithuizen, die de 17e en 18e eeuw tot leven wil brengen, biedt Verhildersum met de 19e eeuwse woonstijl een interessante kijk op de wijze waarop er vroeger in Groningen werd gewoond. Beide huizen sluiten namelijk qua sfeer en inrichting uitstekend op elkaar aan. Dat was ook de bedoeling van de heer F. J. Veldman, conservator van de Menkemaborg in Uithuizen, die zich met de herinrichting van de borg Verhildersum heeft belast. Hij heeft daarbij dankbaar gebruik gemaakt van hetgeen er zoal in depot is bij het Groninger Museum, wat hij uit particuliere bruiklenen beschikbaar had en wat er in Verhildersum zelf aanwezig is.

De heer Veldman heeft er slag van dergelijke riante huizen zodanig in te richten, dat de bezoeker zich terugwaant in de tijd en denkt op visite te zijn in een normaal bewoonde borg. Dat bleek ook al toen hij het vorige jaar september tijdens de Grunneger Week in Uithuizen de helaas nog steeds leeg staande Rensumaborg 19e eeuwse luister gaf. Ik vertelde u daarover in de Rondblik van 9 september 1982. 
Op verzoek van de Borgen-stichting en met enthousiaste medewerking van mevrouw H. A. Meijer uit Leens, die de laatste jaren de gang van zaken op Verhildersum heeft geleid, is de borg nu door de heer Veldman permanent in 19e eeuwse luister gezet.
De borg is als zodanig te bezichtigen van kelder tot zolder en wisselexposities worden voortaan uitsluitend in het Koetshuis gehouden.
Op 21 mei a.s. – als de Commissaris der Koningin van Groningen, de heer, H. J. L. Vonhoff Verhildersum officieel zal heropenen – gaat in het Koetshuis een tentoonstelling van start van etsen en aquarellen van Franc van Oort uit Kloosterburen. 
Op het programma staan verder dit seizoen tentoonstellingen van 19e eeuwse aardewerk (juli) en van gobelins van Agnes de Sitter uit Oegstgeest (september).

Met mevrouw Meijer, en de heer Veldman heb ik de borg Verhildersum in nieuwe opzet bekeken en ik moet zeggen de borg heeft allure gekregen en het is de moeite waard er een kijkje te nemen. De heer Veldman vertelde mij dat het een hele opgave is geweest om Verhildersum weer echt als bewoonbaar huis te laten zien, omdat er in de loop der jaren veel is veranderd vanwege de tentoonstellingen die er gehouden werden. De kleuren moesten worden aangepast aan de woonfunctie en dat gold evenzeer voor de verlichting. De heer Veldman was erg blij met de hulp die hij voor de inrichting heeft gekregen van het Groninger Museum en met name van de heer C. J. A. Jörg, conservator van de kunstnijverheidsafdeling. „Het Groninger Museum laat hier duidelijk zien dat het museum een functie heeft voor stad én gewest”.
De borg Verhildersum gaat terug tot de 14e eeuw, toen het geslacht Ferhildema er woonde. Na hen was de borg achtereenvolgens eigendom van de familie Onsta, Tjarda van Starkenborgh, Van Bolhuis en Frima en sinds 1953 van de gemeente Leens.
Bezoekers komen, nu als vanouds weer de borg binnen door de hoofddeur en staan dan meteen in de ruime hal, die met zwarte en witte marmeren tegels is belegd. 
Boven de toegangsdeur naar de eetkamer hangt de kwartierstaat van Margaretha Bouwina Tjarda van Starkenborgh (1703-1785). Daaronder staat een plantentafel die van de borg Hanckema te Zuidhom afkomstig is.
De eetkamer ziet er gezellig uit met op tafel een Frans eetservies en langs de wand een grote kussenkast. Ter weerszijden van de schoorsteenmantel hangen de portretten van Daniël Onno de Hertoghe van Feringa (1713-1774) en zijn echtgenote Anna Habina Tjarda van Starkenborgh, vrouwe van Middelsgewehr (1730-1799). 
De stoelen rond de tafel zijn afkomstig van de afgebroken borg Dijksterhuis te Pieterburen.
In de ontvangkamer staat een fraaie 17e eeuwse rankenkast en een 18e eeuwse porseleinkast met Chinees porselein. 
Aan weerszijden van de schoorsteenmantel hangen de in 1779 geschilderde portretten van Edzard Jacob Tjarda van Starkenborgh en Rutgera Christina Elisabeth Tjarda van Starkenborgh. 
Interessant is het laat 18e eeuws hemelbed, dat ook oorspronkelijk op de borg Verhildersum heeft gestaan en nu weer fraai gerestaureerd is en goed combineert met de grijsgroen geschilderde wastafel met bijbehorende spiegel.
Via de doorloop met turfkoker, regenput, duivenkooi, komt men in de kelder met zijn zware muren en smalle lichtspleten, die ook al deel uitmaakten van het Verhildersum van de 14e eeuw.
De gezellig ingerichte keuken ademt een sfeer van bedrijvigheid. Bedstee voor de keukenmeid, kraantjespot op tafel, keukengerei, een Groninger volle-kast-klok. Alleen ontbreekt nog een grote kookkachel. De heer Veldman hoopt op reacties om in die leemte te voorzien.
De zaal was voor de borgen het belangrijkste en meest representatieve vertrek. Opvallend zijn in deze zaal twee elementen: de rijk gebeeldhouwde schoorsteenmantel, die vanuit een ander huis naar hier is overgebracht en het grote schilderij van de familie Tjarda van Starkenborgh, geschilderd in 1670 door Martinus van Grevenbroek. 
In het midden van het vertrek hangt een 19e eeuwse kroonluchter, die oorspronkelijk in de zaal van de Menkemaborg heeft gehangen. 
Aangrenzend aan de zaal, een boudoir mét aardig plafond en 19e eeuwse meubelen. 
Volgens een oude inventarislijst van het huis was er op de bovenverdieping van de borg een kleerzolder. Op het achterste deel van de zolder is daar aandacht aan geschonken. Daar wordt iets getoond van het Groninger costuum en er staan een volledig ingerichte linnenkast en een grote trekmangel.
Voor de rest vindt u er als vanouds een grote verscheidenheid van voorwerpen, foto’s en overzichten betreffende de geschiedenis van wad en land.

Ook rondom de borg is het interessant om een kijkje te nemen in het Koetshuis, als er een tentoonstelling is, in de tuinen, de kruidentuin en over de singel rond de buitengracht, waarna het goed toeven is in het Schathuis. Men kan op Verhildersum terecht tot en met oktober, dagelijks (behalve op maandag) van 10.30 uur tot 17.30 uur.
Blikvanger

[tabel id=81 /]
Groninger Dracht e.d.