| ___________________________________________________________ |
Uit de uitgaven van Sasland: Afscheiding van 1834 regionaal doorgelicht []
Tenslotte: de nieuwste uitgave van Sasland. Dat is het 428 bladzijden (in rotaprint) tellende boek, dat de nu bejaarde, maar onvermoeide locaalhistoricus „meester” J. S. van Weerden (Leens) schreef onder de titel Spanningen en konflikten. De ondertitel voert recht naar het onderwerp: Verkenningen rondom de Afscheiding van 1834.
Werd deze beweging tot nu toe vooral theologisch en „uit de verte” behandeld, Van Weerden plaatst haar (eindelijk) in het lokale en regionale milieu, waar Hendrik de Cock (1829 — 1834 predikant te Ulrum) met zijn volgelingen uit het verband van de Ned. Herv. Kerk trad.
Het nieuwe en belangrijke in deze kloeke verhandeling (de vrucht van jarenlange onderzoekingen in plaatselijke archieven) is, dat het vele dat er al verschenen is, gecompleteerd wordt met gegevens over de maatschappelijke bodem waarop de Afscheiding stoelde.
Hij wijdt daarbij aan de maatschappelijke positie van de ondertekenaars der Acte van Afscheiding niet minder aandacht dan aan de nawerking van de stijve en strenge richting der Doopsgezinden (Oude Vlamingen), die in de betreffende streek in de 18de eeuw vijf vermaningen bezat. Bovendien vroeg de „kleine man” om meer erkenning van zijn persoonlijkheid dan vele predikanten èn kerkelijke autoriteiten hem deelachtig deden worden.
En onder de „Cocksianen” zaten in Ulrum veel „kleine luiden“.
Volgens felle tegenstanders zoals M. D. Teenstra betrof het zelfs het domste en meest achterlijke deel der bevolking…
Van Weerden heeft met de stukken onder meer kunnen aantonen, dat deze verlichte landbouwer (uit Friese voorouders: Teerns bij Leeuwarden) de schrijver was van het felle, beledigende, anonieme en veelbesproken pamflet „Ulrum, zoals het is“‘ (1834).
Ondanks een zekere wijdlopigheid is dit werk een voorbeeldige publicatie geworden, die aantoont hoezeer bij een beweging als de Afscheiding ook regionale en plaatselijke toestanden een rol hebben gespeeld. Hier spreekt een (belezen) kenner van de streek.
| ___________________________________________________________ |
| ___________________________________________________________ |
Naar Spanningen en Conflikten