___________________________________________________________

04-09-1985, De Hogelandster, woensdag
[Verslag van het bezoek John Donald Adair, broer van Arthur Dunham Adair]

De bemanning
Uit de archiefstukken van de gemeente Leens blijkt, dat het vliegtuig van het type Wellington X 3713 was.
De bemanning bestond uit vier Britten en een Canadees.
Vier van hen werden dezelfde dag gevonden als waarop het vliegtuig neerstortte, de vijfde, J. D. Baxter, op 10 juli van dat jaar.
De identificering van de slachtoffers leverde aanvankelijk enige problemen op. Zo waren er aanvankelijk maar drie namen bekend. Ook de naam van het twintig dagen later gevonden bemanningslid was niet direkt duidelijk. Pas na de oorlog werd duidelijk wie in de bommenwerper, die terug kwam na een bombardementsvlucht op Emden, hebben gezeten. 

Vooral wijlen de heer Van Dam heeft zich zeer verdienstelijk gemaakt bij het opsporen van de namen. Hij was het ook die gegevens over de gezinnen en naaste familieleden noteerde en deels noteerde in de “Noorder Koerier”.
Op 29 april 1946 konden de gegevens aan het Nederlands Oorlogsgraven Comité worden verstrekt. 

De vijf graven in Leens…
De vijf graven op de begraafplaats in Leens van de omgekomen bemanning van de Wellington bommenwerper dragen de volgende namen: 

Arthur Dunham Adair, 26 jaar,
John David Baxter, ? jaar,
Alfred Victor Brooks, 22 jaar,
Jack Brown, 21 jaar,
Leslie Vidal James, 25 jaar. 

De commandant van de bommenwerper was L. V. James (D.F.C.).

Van hem is ons alleen bekend, dat hij tegelijk met Brooks door Koning George werd gedecoreerd. Hij was de enige van de bemanning die gehuwd was. Over zijn familie heeft men na de oorlogsjaren geen gegevens kunnen verkrijgen. 

De telegrafist aan boord was John David Baxter (Pilot Officer). Hij werd op 11 januari 1914 in Londen geboren en was het enige kind van een al bejaard echtpaar.
Hij gaf zich in 1939 op voor de Royal Air Force en bracht het tot zestig oorlogsvluchten. Hij werd in 1941 op Buckingham Palace door Koning George gedecoreerd.
Zijn ouders hebben het in Londen niet gemakkelijk gehad: hun huis werd zwaar beschadigd, waarvan twee keer door een „vliegende bom”. 

Alfred Victor Brooks (Pilot Officer) was de staartschutter in het vliegtuig.

Hij kwam uit Exeter (Deveonshire) in Zuid-Engeland. Hij behoorde tot de R.A.F. Volunteer Reserve en werd direkt na het uitbreken van de oorlog opgeroepen om dienst te nemen.
Het gezin Brooks is wel buitengewoon zwaar getroffen. In mei 1942 onderging Exeter een zware luchtaanval, waardoor een deel van de stad in puin werd gelegd. De moeder van Alfred kreeg zo’n geestelijke knak, dat zij in oktober van dat jaar in een psychiatrische inrichting opgenomen moest worden. Ook na de oorlogsjaren verbleef zij daar.
De 18-jarige zuster van Alfred had zich na de aanval verdienstelijk gemaakt als ongevallen koerierster. Zij raakte daarbij overspannen, werd ziek en stierf negen maanden na haar broer. Vader bleef met een zoon over, twee jaar jonger dan zijn gesneuvelde broer, die ook bij de R.A.F. diende. 

Arthur Dunham Adair was de navigator in het vliegtuig en kwam uit Fairlight, Saskatchewan in Canada. 

Daar was hij onderwijzer. Hij was een van de tien kinderen van een boer. Zijn vader, die al ziekelijk was, overleed kort nadat de fatale tijding binnen kwam.
  Arthur had gestudeerd in Regina, de hoofdstad van Saskatchewan. Een broer van hem werd in Italië zwaar gewond en werd later deels verlamd overgebracht naar een ziekenhuis in Winnipeg. 

Van boordschutter Jack Brown is alleen bekend dat hij een zoon was van Morris en Margaret Brown uit Leeds, Yorkshire.

Aanvankelijk stond op het kruis dat voordien op het graf stond „onbekende Engelse vlieger”.
Op verzoek van zijn vader is de Jodenster op de steen aangebracht. 

Een sobere begrafenis met militaire eer
Zoals gebruikelijk in de oorlogsjaren, werden de begrafenissen van geallieerde slachtoffers sober gehouden.
Er mocht in elk geval geen publiek bij aanwezig zijn.
Wel werden de slachtoffers meestal met militaire eer begraven. 

Dat was ook het geval in Leens, hoorden we van ds. L. Alons die van 9 juni 1940 tot september 1945 predikant was van de Hervormde Gemeente te Leens. Toen vertrok hij naar Nijmegen. Nu woont hij in Eelde. 

„Ik werd destijds voor de begrafenis gevraagd. Wie zoal de begrafenis bijwoonden kan ik mij niet herinneren.
Wel dat er een groep Duitse soldaten stond aangetreden. Verder geloof ik dat de Orts-commandant van Zoutkamp er bij was, maar dit weet ik niet zeker”, aldus ds. Alons.
„Op het graf heb ik als afscheid in het Engels het Onze Vader gebeden”. 

Na de bevrijding.
Was het tijdens de oorlogsjaren niet mogelijk, na de bevrijding werden de gesneuvelde bemanningsleden van de vliegtuigen op indrukwekkende wijze geëerd.
Dat gebeurde op 30 augustus 1945, aan de vooravond van Koninginnedag ….

Op deze dag begon de plechtigheid om half zes ‘s middags bij het graf van de Amerikaan en de vijf bemanningsleden van de Engelse bommenwerper.
Deze plechtigheid werd bijgewoond door een onderdeel van het geallieerde leger, door het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Leens en een groot aantal belangstellenden.
De burgemeester hield een toespraak in het Engels tot de aanwezige militairen waarin hij dank bracht voor de bevrijding van ons land en voor de offers die daarvoor gebracht waren. In het bijzonder stond hij stil bij de doden die in Leens ter aarde waren besteld.
Nadat hij nog enkele worden tot de aanwezigen had gesproken, werd door de voorzitter van het Oranje-comité een krans op de graven gelegd.
Aansluitend klonken drie salvo’s. De plechtigheid werd besloten met het zingen van het Wilhelmus.

Naar Margraten
Op vrijdag 2 november 1948 werd de kist waarin het stoffelijk overschot van de Amerikaanse vlieger geborgen was, opgegraven door vertegenwoordigers van Amerikaans legeronderdelen legeronderdelen en vervolgens overgebracht naar Margraten.
Op het veld waar de bommenwerper in Warfhuizen was neergekomen werd later een identiteitsplaatje gevonden met de volgende: Harold L. Morrison 17020292 T 43 – Jess A, Morris 11E. Seatty St. Goffevvill. Kan P.
De identiteint van de persoon die uit de cockpit werd gehaald was destijds niet bekend. De Duitsers verwijderden zowel het halsplaatje als het plaatje om de pols en stonden niet toe dat een van beide bij het slachtoffer bleef om later de naam op het graf te plaatsen… 

 

___________________________________________________________

Naar Grafmonument Bemanning van de op 21-06-1942 neergestortte Wellington Bommenwerper