___________________________________________________________

29-04-1965 Nieuwsblad van het Noorden, donderdag
Noorder Rondblik

Leesgezelschap Leens, 175 jaar, baken op een geestelijk jachtterrein

De televisie heeft niet nagelaten ook uit het Leesgezelschap Leens een flinke hap te nemen. Het aantal leden, 240 in de tweede Wereldoorlog, is sinds die tijd met een derde teruggelopen. Niettemin heeft het Leesgezelschap thans de beschikking over een bloeiende bibliotheek met 2.500 boeken, die aansluiting zoekt bij het Groninger Provinciale bibliotheekwezen; 175 jaar bestaat thans het Gezelschap en dat was de reden voor een bezoek aan zijn Voorzitter J. S. van Weerden, die ons bovenstaande mededelingen deed.

In een mum van tijd hebben wij over de weer een stuk gevorderde snelweg van Mensingeweer in de richting van de Lauwerszee de afstand overbrugd tussen het drukke geroezemoes van de stad en de weldadig aandoende rust van een van Leens’ nieuwe singels, waaraan het huis van dit oud-schoolhoofd uit Zuurdijk staat. In de ruime voorkamer, uitzicht biedend op een fraai gazon met onder meer herten en eenden, een grote vaste schrijftafel en voor de rest zo ongeveer allemaal boeken. „Ik weet niet hoeveel het er zijn. Het is mijn geestelijk jachtterrein”, zegt de heer Van Weerden er van. Hij vertelt op bescheiden wijze hoe hij dat terrein geleidelijk aan heeft aangelegd en is gaan schrijven.
Meer dan veertig jaar heeft onze gastheer, in Ten Post geboren, in Zuurdijk gestaan. „Ik was de laatste van de zes schoolhoofden, die in de afgelopen tweehonderd jaar het onderwijs daar in Zuurdijk hebben verzorgd.
De school dateert uit de voorreformatorische tijd. Het is een van de oude kerspelscholen van zo’n drie- à vierhonderd jaar oud”.

De heer Van Weerden is zich voor die geschiedenis gaan interesseren en daarom is hij het Marnegebied na zijn pensionering trouw gebleven. „Wat doe je in de stad“, zegt hij. „Hier kan ik studeren“.
Onze gastheer richtte zich daarbij speciaal op de mens, zijn historie en samenleving. Als resultaat laat hij ons een paar boekwerken van zijn hand zien: De Westpolder en De geschiedenis van Zuurdijk, welk laatste werk hij met medewerking van het Neder-Saksisch Instituut van Prof. K. Heeroma in Groningen tot stand bracht.
Zojuist heeft hij het manuscript — een paar honderd getikte pagina’s — klaargekregen voor zijn Sociologische achtergronden van de kerkelijke afscheiding van Ulrum.

In 1950 heeft de heer Van Weerden de geschiedenis van het Leesgezelschap Leens (een van de oudste in ons land) op schrift gesteld.
„Die oprichting in 1790 door tien mensen, onder wie zes predikanten, had eigenlijk de ontwikkeling van de hele maatschappij toen als achtergrond“, zo verduidelijkt de voorzitter van de bibliotheek. „Het was de tijd van storm en drang, de afsluiting van de jonkertijd. De mensen gingen lezen, meest zware kost. De lijst van de eerste boeken spreekt in dit opzicht duidelijke taal.”

De heer Van Weerden, wie zijn 77 jaren nauwelijks zijn aan te zien, heeft het allemaal met zachte stem verteld. Hij moet het van de dokter heel, heel kalm aan doen. „Het is m’n hart. …” Zijn stem stokt (voor de tweede maal tijdens ons korte gesprek) als een knallende straaljager de ramen heftig in hun sponningen doet trillen.
Bij ons afscheid blijkt hoe moeilijk het is voor deze man om stil te zitten, druk doende als hij thans is voor Ulrums afscheiding een uitgever te vinden.

___________________________________________________________

Naar Meester J. S. van Weerden