| ___________________________________________________________ |
1647 – 1667 Claes Gerrits 1667 – 1670 Wilhelm Thomas
1670 – 1678 Helperich Jansen 1678-1692 Allert Jansen
DTB Zuurdijk 1683: is gedoopt een soon van Allert Jansen schoolm. en gen. Jan
1692 – 1696 Jan van Iselmonde
DTB Zuurdijk 1693: Den 12 Feb. Een Dochter van mester Jan van Iselmonde en genaemt Martien
DTB Zuurdijk 1695: Den 19 Maij Een Dochter van mester Jan van Isselmonde en gen Jantien
DTB Wehe 1697: den 24 dito [= December] Een Soon van mester Jan van IJsselmonde en gen. Jacobus
1696-1711 Doe Tjarks x Taalke Cornelis
DTB Zuurdijk 1696: den 15 dito (=Febr) Een Dochter van Mester Doe en genaamd Anje
DTB Zuurdijk 1697: den 1 Octob. Een soon van Mester Doe Tjarcks en genaamd Cornelis
DTB Zuurdijk 1699: den 14 Maij Een Dochter van Mester Doe Tjarcks en genaamd ….
DTB Zuurdijk 1700: den 16 Junij Een Soon van Mester Doe en gen. Tjarck
DTB Zuurdijk 1701: den 30 Octob Een Soon van Mester Doe Tjarcks en genaamd Tjarck
DTB Zuurdijk 1703: den 19 Aug. Een Soon van Mr Doe en gen. Jan DTB Zuurdijk 1705: den 26 Dec. Taalke Does Doe Tjarcks Taalke Cornelis
DTB Zuurdijk 1707: den 27 Nov. Claes Does Doe Tjarcks Taalke Cornelis
1711 – 1740 Tymen Everts x Grietie Eijlkes
DTB Wehe 1711: den 20 7ti Evert Timens Timen Evers Grietie Eijlkes – Suurdijck
DTB Zuurdijk 1713: den 13 Jan. Anje Timens Timen Evers Eijlkes
1740 – 1741 Lubbert Hulsebos, vanuit Wehe
1741 – 1749 C. Rijkels
1749 – 1789 Jacob Luies x 30-06-1737 Leens Maria Reijers
DTB Leens huwelijk 1737: Den 30 Junij 152. Jacob Lues, en Maria Reijers van de Wildervank
DTB Leens 1738: Den 3 Aug. 420 Jacob Lues en Maria Reijers soontje Lue
DTB Leens 1740: Den 8 Maij 471. Jacob Lues en Maria Reijers, dochtertje, Berentje
DTB Leens 1744: Den 9 Augusti 567. Jacob Lues en Maria Reijers soontje, Jacob
DTB Leens 1747: Den 3 December 1747 is de soon van Jacob Lues en Maria Reijers egtelieden in Leens gedoopt, en genaamd, Harrem
DTB Leens 1752: Den 6 8t Een dogter van Jacob Lues & Maria Reijers gen Jantje
1789 – 1814 Jan Jeltes
1814 – 1815 Weduwe Jan Jeltes?
1815 – 1840 Derk Pieters Hoeksema
1840 – 1880 Oewe Pieters van Duinen
1880 – 1912 Eppe Jan Boneschanscher
1881 – 1912 handwerkonderwijzeres (onbevoegd) Pieterke Landstra-Boswijk, * 28-01-1832 Oldehove, † 21-04-1922 Leens, 90 jaar
Pieterke gaf inwoning aan de hulponderwijzers Hendrik Jacob Pool (“commensaal“) en Anna Maria Philippina van Dijk (“leeft afzonderlijk bij Pieterke Boswijk“)
1882 – 1884 hulponderwijzer Hendrik Jacob Pool, onderwijzer, hoofd der school, * 25-08-1862 Den Andel, † 20-12-1909 Wieringen, 47 jaar huis Wijk D nr 75 x Wilhelmina Johanna Winterwerp
1884 – 1887 hulponderwijzer Harm Oosterhuis x 1887 Martje Loots
1887 – 1888 hulponderwijzer Nicolaas Waterbolk
1901 – 1901 hulponderwijzeres Anna Maria Philippina van Dijk, * 26-10-1879 Groningen, † 20-04-1953 Groningen, 73 jaar
1901 – 1905 hulponderwijzeres Anna Postema
1905 – 1918 hulponderwijzeres Frouke (Jakobs) Egedij, * 02-12-1886 Warfhuizen, † 30-10-1966 Leens, 79 jaar
Frouke was de eerste jaren in de kost bij meester Eppe Jan Boneschanscher
1912 – 1953 Jan Stoffer van Weerden
1918 – 1920 onderwijzeres Anna Henderika Olthof
1920 – 1962 onderwijzeres Jantine Nienhuis, * 26-10-1896 Eenrum, † 19-02-1982 Zuidhorn, “Het Zonnehuis”, 85 jaar
1954 – 1957 Edze de Boer, schoolmeester, oud-hoofd van de openbare school te Zuurdijk en later van de Neutrale school te Uithuizermeeden,* 25-09-1926 Holwierde, † 12-04-2024 Uithuizermeeden x Iektje Mulder, † 06-12-2013
1957 – 1962 Hans Joustra
1962 – 1977 onderwijzeres Trijntje Bos-Denkema
1963 – 1966 Klaas Tjark Bijmolt
1966 – 1970 Jan Hendrik de Weerdt
1970 – 1975 Heine Zark 1976 – 1979 Jurjen Jakob Wiersum
1977 – 1978 onderwijzeres Boukje Hazenberg-Hallema
1978 – 1981 onderwijzeres Joke Leydsman
1979 – 1985 Jan Ernst Bosscher
1979 – 1985 onderwijzeres Ieke Dekker
1982 – 1983 onderwijzeres Loes Piëst
| ___________________________________________________________ |
1985: “In Zuurdijk daar stond een school”
Uitgave S. W. Mollema
Druk: „De Marne” B.V. Leens
Commissie voor het Herdenkingsboek: Omslagtekening: J. H. Gerritsen
Fotoselectie: C. Meerstra-Postma, E. G. Zijlma-Mulder
Interviews: J. E. Bosscher
Tekst: F. A. W. Noordhuis-van ‘t Land
Typewerk: M. W. M. van den Berg-van Donselaar, M. Bosscher-Kort
Correctie: Dr. L. H. Bruins
Oudercommissie: E. van Dijk, M.J.L. Gerritsen-Seret
| ___________________________________________________________ |
15-06-1985 Nieuwsblad van het Noorden, zaterdag
Noorder Rondblik
Boek over Zuurdijk nu schooldeur dicht gaat
Het is moeilijk te verteren voor Zuurdijk, maar de school gaat eind van deze maand definitief dicht. Een school, die al sinds 1866 een stempel heeft gedrukt op Zuurdijk.
Gedeelde smart is halve smart, hebben ze gedacht in Zuurdijk en daarom komen oud-leerlingen en oud-ingezetenen van Zuurdijk nog éénmaal bijeen in en rond de oude school op 22 juni a.s.. Van de nood een deugd makend, is dit gebeuren aangegrepen om de geschiedenis van de school en van Zuurdijk vast te leggen in een boek, geschreven door mevrouw Da. F. A. W. Noordhuis – van ‘t Land (de Lijnbaan 50) uit Ulrum. Zij is Ned. Herv. predikant in Ulrum, heeft zelf les op de school in Zuurdijk gegeven en is lid van de Historische Kring „De Marne”.
Mevrouw Noordhuis – van ‘t Land: „Uiteraard staan er veel schoolfoto’s in, maar we hebben getracht een boek te maken dat aanzienlijk meer interesse kan opwekken. Het boek (128 pagina’s, veel foto’s) wordt gedrukt in Leens bij drukkerij „De Marne”.
S.W. Mollema in Leens is onze uitgever. Het boek kost f 18.- bij voorintekening tot 22 juni en f 22.- na die dag. Wie het boek toegezonden wil hebben, moet vóór 22 juni f 18.-, plus f 4,25, en na die datum f 22.- plus f 4,25 storten op giro [] of op de Rabobank Leens, nr. [], ten name van S. W. Mollema te Leens.”
Het boek begint met een historische schets van Zuurdijk, een van de kleine dorpen van de gemeente Leens, met een (gesloten) kerk; een molen die enkel op zaterdagen en feestdagen draait; een smederij; een druk bezocht café; een school die dan nu gesloten wordt; 79 huizen en een aantal verspreid liggende boerderijen, met elkaar 153 inwoners. Voor zover nu bekend komt de oudste vermelding van het kerspel Zuurdijk „Sutherdike” voor in het archief van het bisdom Munster, in het jaar 1287. Toen stond dus de kerk van Zuurdijk er al, opvolger van twee oudere kerkjes, nl. in Westerdijk (waarschijnlijk het gehucht Ewer) en te Asterdijk (Oosterdijk). Ook wordt vermeld dat in 1287 de dijk bij Zuurdijk is doorgebroken en doordat men deze dijk niet spoedig en terdege herstelde, in 1288 het water hier weer vrije doorgang had.
De eeuwen door is Zuurdijk een boerendorp gebleven en ook heel lang een nogal gesloten gebied bij gebrek aan wegen en bruggen. Men verplaatste zich te voet langs stenen „kerkpaadjes”, of te paard over klei- en zandwegen in de droge tijd. Nog in het midden van de vorige eeuw deden Zuurdijkster boeren hun rijtuigpaarden in het winterhalfjaar uit de belasting, omdat ze dan toch niet gebruikt konden worden. Pas in 1862 werd de weg door het dorp verhard.
Enkele boerenarbeiders woonden in huisjes bij de boerderijen; overigens kwamen de arbeiders uit de nabuurdorpen Houwerzijl, Warfhuizen en Wehe en lange tijd hield men het bouwen van arbeidershuizen in het dorp tegen om niet teveel bedeelden te kunnen krijgen. Pas in de jaren 1818 en 1819 haalde de boer van Pollux, Jan Vork, de middenstand naar het dorp. Smid, bakker, blauwverver, timmerman, kuiper en schoenmaker. De herberg werd door de koster/schoolmeester gehouden. Pas omstreeks 1831 is de eerste kleine, op de grond draaiende Zuurdijkster roggemolen gebouwd, die in 1857 omhoog werd gebracht op een molenberg. In 1858 brandde deze molen af en in het zelfde jaar werd een nieuwe grotere pel- en roggemolen opgebouwd. Van 1976 tot 1978 is deze gerestaureerd. Hij draait op de „Zuurdieksterdag” en bij andere speciale gelegenheden.
Zuurdijk is altijd een nogal onafhankelijk dorp geweest. Begraven in de kerk werd in 1825 landelijk verboden, maar in Zuurdijk is het in 1834 nog voorgekomen. De kerk van Zuurdijk heeft een Romaanse bouwstijl, – met eerst waarschijnlijk een zware losstaande toren, die eind 18e eeuw is afgebroken, waarna een nieuwe toren werd gebouwd. In de vorige eeuw zijn de smalle Romaanse vensters vergroot en verbreed. Op enkele perioden in de 17e eeuw na, is Zuurdijk altijd gecombineerd geweest; met Maarslag, lang met Wehe, met Leens. Sinds 1967 maakt Zuurdijk deel uit van de streekgemeente Marne-ambt. In 1974 is de kerk gesloten om in de hele „sectie 1″ van de streekgemeente één kerk aan te houden in Leens, waarin iedere zondag op dezelfde tijd gekerkt kan worden. De kerk in Zuurdijk is overgedragen aan de zorg van de Stichting Oude Groninger Kerken.
Na de sluiting is er nog een kerkelijk huwelijk gesloten, daarna zijn er, in afwachting van een broodnodige restauratie, enkel tentoonstellingen in gehouden.
Zeker is vanaf de kerkstichting in Zuurdijk een boerderij voor de pastoor aanwezig geweest, daar dit voor de stichting vereist werd, volgens de oude wetten. En zeker hebben de twee ons bekende pastoors, Heer Onno in 1416 en Heer Hinrick, genoemd op de kerkklok van 1482, in de pastorie-boerderij aan de westkant van de kerk gewoond, evenals de predikanten Johannes Vincentius (1619-1620), Abrahamus Gemminga (1666-1679) en Focke Fockens (1679-1681). Mogelijk was het dorpje zo klein, dat voor de hervorming de pastoor geen koster had en zelf wat onderricht gaf aan de kinderen van het kerspel.
Na de Reductie van Groningen in 1594 werd bepaald dat elk dorp een school en een „goed en vroom schoolmeester” moest hebben. Heeft men toen een kosterij gebouwd met uit afbraak gekochte kloostermoppen? Of was er al een kosterij uit vroeger tijd? Pas omstreeks 1647 was er, naar de archieven melden, een koster/schoolmeester op Zuurdijk, nl. Claes Gerrits. Hij woonde destijds ten oosten van de kerk en zeker was een gedeelte van zijn woning schoollokaal.
In het boek wordt verteld over de vroegere kosterij, later armhuis en over de tweede kosterij, eertijds pastorie. En over schoolmeesters uit vroeger tijden. Na 1806 is er meer over hen te vertellen op grond van schoolopzienersrapporten en levensherinneringen. In 1799 waren er 15 kinderen op het Zuurdijkster schooltje, dus met drie banken voor elk vijf leerlingen was het meubilair al bekeken. De kinderen hielden hun petten of hoeden op, jassen droeg men niet; dus een garderobe was niet nodig! Leesboeken namen de kinderen in hun schooltas van hout mee en vaak waren dat dezelfde waaruit hun ouders en grootouders ook al hadden geleerd. ‘s Winters brachten ze een turf mee voor de turfkachel. Bijbels werden vermoedelijk uit de kerk gehaald.
Na de Franse tijd – er waren toen 30 leerlingen – werd er een nieuwe school gebouwd. Jammer genoeg ontbreken de kerkeraads- en kerkvoogdijkboeken uit die tijd.
De wegen waren daarenboven zo slecht, dat de schoolopziener maar spaarzaam in Zuurdijk kwam. Bij zijn bezoek in 1809 vond hij de school „klein en niet zeer geschikt, van de nodige leesboeken onvoorzien”; in 1815 „de school nu klein en slecht zal dit voorjaar verbeterd worden” en op 17 juni 1816 „de school geheel vernieuwd en zelfs op eene andere plaats gezet. Eene nette, nieuw getimmerde school, die van het nodige welvoorzien was”. De school was een uitbouw aan de kosterij langs de straat. In 1830/31 lieten de kerkvoogden de toren van de kerk verbouwen en tegelijkertijd de school vergroten.
In 1866 werd de huidige school door de gemeente gebouwd. Het leerlingental klom gestadig, steeg tot ongeveer 70 kinderen en in 1882 werd een hulponderwijzer aangesteld. Nadien werd er regelmatig wat „opgeknapt” aan de school, vaak door de inwoners van Zuurdijk, die altijd „achter hun school stonden”. De laatste verbouwing vond plaats in 1979/1980.
Bekende meesters waren E. J. Boneschanscher van 1880 tot 1912 en J. S. van Weerden van 1912 tot 1953. Van Weerden was de schrijver van o.a. „Zuurdiek, mien dörpke” en „Spanningen en Konflikten“.
Aan alle meesters en juffen na 1953 is gevraagd om zelf iets te vertellen over hun schooltijd in Zuurdijk. Daaruit is een zeer levendig beeld van school en dorp ontstaan. In het boek wordt ook verteld over de leerstof door de loop der tijden van „Hanenboekjes” tot „Veilig leren lezen”.
Het huidige schoolhoofd heeft gesprekken gevoerd met oud-leerlingen en hun herinneringen bestrijken het tijdperk van omstreeks de eeuwwisseling tot nu. De negen leerlingen van nu hebben elk een opstelletje gemaakt. Besloten wordt met de vele pogingen, die het dorp aanwendde om de school te behouden en met portretjes van de jonge Zuurdijksters, die „hun” school niet meer zullen kunnen bezoeken. De laatste geborene is van februari 1985.
| ___________________________________________________________ |
