___________________________________________________________

Flugwache Houwerzijl doo:r Ties Groenewold van het Oorlogsmuseum Middelstum 

Een Flugwache, afgekort Fluwa en volledig Flugzeugwache genoemd had als primair doel om geallieerde vliegtuigen die de technische middelen zoals radar ontweken hadden te observeren en deze gegevens door te sturen naar de commandocentrale.
Deze centrale was de Stellungsflugmeldezentrale en hier kwamen telefonisch alle gegevens binnen van de Flugwaches die onder een bepaalde radarstelling ressorteerden.
De Flugwaches in de provincie Groningen vielen in eerste instantie onder de radarstelling Löwe te Trimunt nabij Marum en later, toen deze stelling werd opgeheven onder Gazelle bij Veendam.
De Stellungsflugmeldezentrale voor Gazelle bevond zich in de stad Groningen in de voormalige Zeevaartschool aan de Dr. C. Hofstede de Grootkade. 

De Flugwaches waren, naast de stellingen van de Kriegsmarine, de eerste stationaire troepen in de provincie Groningen.
Zo was de Flugwache van Warffum in de zomer van 1940 al operationeel.
Wanneer de Flugwache van Houwerzijl gerealiseerd werd is onbekend. Op een officiële Duitse kaart uit maart 1942 staat niks aangegeven bij Houwerzijl. Vermoedelijk is deze post met de komst van de radarstelling bij Gazelle aan het einde van 1942 gebouwd.
De officiële naam voor deze Flugwache was Gz10. Gz staat in deze voor Gazelle.

Voor de bezetting van een Flugwache waren 6 tot 10 manschappen nodig.
Deze soldaten stonden altijd onder leiding van een onderofficier zoals een Feldwebel (Sergeant der 1e klasse).
Het aantal manschappen was afhankelijk van het belang van een Flugwache.

Er waren namelijk twee gradaties:
Stellung 1. Ordnung en Stellung
Stellung 2. Ordnung.

De stellingen in het uiterste bereik van Gazelle waren het belangrijkste en werden automatisch een Stellung 1. Ordnung.
Houwerzijl viel in het uiterste bereik van Gazelle en was hiermee dus ook een belangrijkere post (Stelling 1).

De bezetting van de post Houwerzijl zal dan ook zo’n 8 tot 10 manschappen gehad hebben.
De militairen die in deze bezetting zouden voorzien dienden bij het 8. Flugmelde-Reserve Kompanie van het Luftgau-Nachrichten Regiment Holland. Deze mannen waren meestal van middelbare leeftijd, niet geschikt voor het front en weinig strijdlustig. Als burger had je er overwegend weinig last van. Dit was de categorie ‘ze moesten ook maar’. 

De Flugwaches in de provincie waren aanvankelijk houten torens of geplaatst in bestaande gebouwen die voorzien waren van een toren.
Na enkele aanvallen op kleine zelfstandige stellingen aan de Franse kust werd er van hogerhand besloten dat soortgelijke posities langs de kust beter verdedigd dienden te worden.
Een van deze verdedigingsmaatregelen was dat de Flugwaches langs de kust ‘verbunkerd’ dienden te worden. Dit betekent dat de posten ondergebracht moesten worden in een bunker.
Dit gebeurde in de zomer van 1943 bij de Fluwa’s van Heveskes, Warffum en Houwerzijl.
Er kwam een gemetselde manschappenverblijf met slaapverblijf (Type: Küver 467) en ondersteunende ruimtes voor bijv. een watertank, kolen, proviand en opslag.

Voor het observatiegedeelte was een gestandaardiseerde Fluwa-tobruk ontworpen. Deze werden in de meeste gevallen gebouwd van gewapend beton.
In dit bouwwerk zat aan de bovenzijde een groot rond gat waarover een plexiglas koepel werd geplaatst.
Onder deze koepel stond een paal waarop een stuk optiek zat bevestigd. Het meest gebruikte soort optiek was een 10×80 Doppelfernrohr (verrekijker).
Deze werden voornamelijk ingezet voor de luchtdoelartillerie, maar waren ook zeer geschikt om in een Flugwache te gebruiken.
In de voorzijde van deze Fluwa-tobruk zat een gat die aansloot op een loopgraaf die in de dijk gemaakt was. Deze loopgraaf kwam uit in een machinegeweernest. Zo kon je in het geval van een aanval op de stelling snel vanuit de observatieruimte naar de mg-nest komen en adequaat handelen om zo de aanval af te slaan.

Zoals hierboven al werd vermeld was het primaire doel van een Flugwache om vliegtuigen te observeren die ‘onder de radar’ vlogen en deze gegevens door te spelen aan de Stellungsflugmeldezentrale.
Wanneer een dergelijke melding binnenkwam bij de commandocentrale werden de gegevens van het vliegtuig zoals snelheid, richting, hoogte en afstand door Luftwaffe-Helferinnen ‘Blitzmädel’ aangegeven op een kaart.
Zodoende kon men exact berekenen wanneer een vliegtuig waar was. Vanuit de Stellungsflugmeldezentrale werden al deze gegevens, gebundeld en al, telefonisch doorgespeeld naar een nabij gelegen vliegveld. In het geval van het noorden was dit de Fliegerhorst Leeuwarden. Deze Fliegerhorst stuurde op hun beurt weer een eigen jachtvliegtuig de lucht in om het geallieerde ‘vijandelijke’ vliegtuig te onderscheppen.   

 

 

___________________________________________________________

Terug naar Inneming Bunker, Electraweg 

___________________________________________________________