Toegangshek en collectebus begraafplaats

 

Op 1 mei 1877 werd de nieuwe begraafplaats in gebruik genomen en het kerkhof gesloten.

Het was gebruikelijk dat er bij na een begrafenis gecollecteerd werd ten behoeve van de diaconie. In de kerkboeken werden de bedragen genoteerd en aan de hoogte van de bedragen was de welstand van de overledenen af te lezen. Op Zuurdijk werd bij een begrafenis voor de collecte een open “bekken” geplaatst.

Toch werd er verschillend gedacht over het collecteren ten behoeve van de Diaconie. Op de begraafplaats werden ook aanhangers begraven van het nieuwe geloof, de “Cocksianen”. Ook op het Kerkhof werden na 1834 ook “Cocksianen” begraven. De vraag was dus of het gecollecteerde geld toe moest komen aan de Diaconie. De Diaconie had tot taak gelden ter beschikking te stellen aan de leden van de Hervormde Gemeente van Zuurdijk en niet aan leden van andere geloven. Aan de andere kant moest gedacht worden aan de inkomsten Door de “Afscheiding” had de Hervormde Gemeente veel leden verloren, met als gevolg minder inkomsten.

In de Vergadering van Kerkvoogden, Notabelen en Stemgerechtigde en Betalende leden der Nederlands Hervormde Gemeente te Zuurdijk van 08-10-1877 werd aan de orde gesteld:

Een nieuw voorstel van Kerkvoogden, of het collecteeren bij begrafenissen zal worden afgeschaft of met het oog op andere gezindheden nader worden geregeld.
Om het ingrijpende in de bestaande gebruiken van ons dorp is goedgekeurd hierop in de volgende bijeenkomst terug te komen en definitief te besluiten.

In de vergadering 05-11-1877 werd aan de orde gesteld:

–   of in het vervolg bij de ter aarde bestellingen al dan niet zal worden gecollecteerd en zoo ja, of die collecten op den ouden voet zullen blijven voortgaan;

–   dan wel of voortaan, met uitsluiting van andere gezindheden, alleen voor de armen van de Hervormde gemeente van Zuurdijk zal mogen worden gecollecteerd?

Het eerste werd met 9 tegen 8 stemmen aangenomen; het laatste gedeelte met 14 tegen 3 bevestigd dat alles op den ouden voet zal blijven.

In de vergadering van 30-11-1905 kwam het collecteren weer aan de orde:

In plaats van een bekken een bus bij begrafenissen en andere gelegenheden door de heer A. Lap. Dit onderwerp werd naar een latere vergadering doorgeschoven.

Het is nog niet duidelijk of er op een latere vergadering een besluit is genomen. Nader onderzoek moet nog volgen. Wel is zeker dat er een collectebus is gekomen.

lijkhuisje collectebus 2015 08 15 In het lijkhuisje werd tijdens de voorbereidingen van de restauratie een collectebus aangetroffen. De oudste bewoner van Zuurdijk, Job Munting, wist te vertellen dat zijn vader, smid Tamme Munting, deze bus had gemaakt.
In 1905 was Gelte Bos grofsmid op Zuurdijk. Hij overleed op 13-03-1913 op zuurdijk, 53 jaar oud. Zijn weduwe Pieterdina zette de smederij voort en beleef tot haar overlijden op Zuurdijk wonen.
Op 26-01-1921 huwde dochter, Grietje Bos, met Tamme Munting, grofsmid en bij huwelijk wonende op Zuurdijk. Tamme was bij zijn huwelijk 29 en Grietje 26 jaar. Zij waren neef en nicht.2015 08 20 collectebus 2
Uitgezocht moet nog worden of Tamme Munting in 1905/1906 als 15-jarige smidsknecht op Zuurdijk werkzaam was. In dat geval zou de collectebus uit 1906 kunnen stammen.

Het is echter ook mogelijk dat de collectebus uit 1916 stamt. temeer nu het zeker is dat Tamme Munting in 1919 de smederij van zijn tante en latere schoonmoeder had overgenomen. Hij zal daarvoor al in de smederij werkzaam zijn geweest.

 

 

 

 

 

 

Toegangshek Begraafplaats

 

2016 08 29 toegangshek kopie    2016 08 29 bevestiging collectebus 2 kopie

In de vergadering van stemgerechtigde leden 24-11-1915 werd het volgende aan de orde gesteld:2016 08 29 toegangshek 2 kopie

De voorzitter deelt mede dat krachtens besluit van de Kerkeraad dezer Gemeente, gehouden 18 November j.l. het diakonie Armbestuur genegen is eene belangrijke bijdrage toe te staan voor de verbetering van de Toegang tot de Nieuwe Begraafplaats.
Deze toegang bevindt zich in bedroevende toestand, het hek is kapot en de toegangsweg is bij vochtig weer te zwak, zoodat de rijtuigen soms diep door de modder moeten sporen. Het zou zeer gewenscht zijn dit toegangshek op ietwat roijale wijs te doen herstellen en de weg over het oostelijk deel van t oude Kerkhof met het rondeel op de Nieuwe Begraafplaats te doen verharden met steenkoolsintels. De Kerketimmerman A. Lap legt een teekening over hoe fraai naar zijne meening een Toegangshek er zou moeten uitzien. Deze teekening vindt nog al belangstelling en instemming.
Echter wordt verder alles aan de Kerkvoogden overgelaten, []

In de vergadering van 22-11-1916:

De heer E. Koning brengt een woord van dank aan de Kerkvoogden voor de uitstekende herstelling en verfaaiing van den toegang tot de Nieuwe Begraafplaats, en wijst op de doelmatige nieuwe soort van graven, of liever betonnen grafkelders, die tegenwoordig in gereedden toestand zijn te verkrijgen.

1916 uitgaaf diaconie

29 Aug. 1916 Renteloos voorschot aan de Kerkvoogdij te Zuurdijk in zake verbetering toegang
tot de Nieuwe Begraafplaats 450 00

Vergadering Kerkeraad van 15-11-1916:

De admin. Diaken C. Doorenbos doet alsnu voorlezing van zijn administratie over het jaar 1915; als inkomsten bleken te zijn geboekt f 898,16 en als uitgaven f 154,875
zodat een batig saldo restte van f 743,285.

Door den Kerkeraad was in beginsel besloten hiervan f 400.- beschikbaar te stellen als renteloos voorschot voor de Kerkvoogdij, met ‘t oog op noodzakelijke verbetering van den toegang tot de begraafplaats. Tot dezen stap meende de Kerkeraad volkomen te zijn gerechtigd aangezien, blijkens de rekeningen, de diakonie niet onbelangrijke baten ontvangt van de collecten bij de begrafenissen.

Vergadering Kerkeraad van 09-04-1918:

De notulen worden voorgelezen. Naar aanleiding van de zinsnede, dat de Kerkeraad een renteloos voorschot van f 400.- aan de Kerkvoogdij heeft verleend, merkt de heer Doornbos op, dat dit is verhoogd tot 450 gulden, aangezien door het oploopen der prijzen v.h. materiaal meerdere uitgaven noodzakelijk werden. Deze verandering zal in de notulen v.d. vergadering worden opgenomen, waarna de voorgelezen notulen van de vergadering van 15 Nov. 1916 worden goedgekeurd en geteekend.

 

Op de door E. Clason in 1878/1879 gemaakte tekening was geen toegangshek aangegeven. Het rondeel werd wel aangegeven.

Rondeel Tekening E. Clason
begraafplaats tekening toegang en rondeel kopie
Rondeel Tekening A. Lap
1916 rondeel
Rondeel 2012
2012 01 28 rondeel kopie 2

Toegangshek

De hekpalen zijn van beton gemaakt. Op de werkdag van 20-08-2016 viel op dat het ijzerwerk in slechte staat verkeerde. Spontaan werd door Lou Guikema aangeboden het hek te restaureren. Zijn ouders hebben voor hun overlijden een bedrag opzij gezet voor het2016 08 29 hek 2 onderhoud van het graf van hun dochter Dietje (D012). Bij een goed onderhouden graf hoort volgens Lou ook een mooi toegangshek.
Het aanbod werd met grote instemming aanvaard.

 

Bij nadere bestudering viel een detail op. Wat was de bedoeling van het stuk ijzer met vleugelmoer op de hekpaal? 2016 08 29 detail hekpaal 2016 08 29 bevestiging collectebus 2 kopie

2015 08 20 collectebus 2

 

Het antwoord liet niet lang op zich wachten.
Zou de collectebus in het lijkenhuisje ooit aan de hekpaal gehangen hebben? De gaten in de bus pasten precies op het “stuk iezer”! Het kon niet missen.
In het lijkenhuisje zie je de achterkant van de bus. Het geld werd er bovenin gegooid, valt naar beneden in een afgesloten gedeelte. Dit afgesloten gedeelte is aan de zijkant met een klepje afgesloten en kan met een sleutel geopend worden. In het zelfde gedeelte kun je de vleugelmoer aandraaien. Een slimme en handige oplossing. Tegenwoordig zou men zeggen: “hufterproef gemaakt”.

Later werd geen gebruik meer gemaakt van de bevestigingsmethode. Er werd een paal onder de bus gemaakt, waardoor de bus “handiger” en “dichterbij” het gedolven graf  gezet kon worden. Zou men daarvoor na de begrafenis op de terugweg vergeten zijn te doneren?

 

Terug naar begraafplaats