| ___________________________________________________________ |
Na zijn terugkeer uit Suriname kwam het voor Marten Douwes Teenstra niet tot een rustig leven in Ulrum.
Van 1835 tot 1837 was Marten Directeur van de Societeit van Eigendom van Eijerland op het eiland Texel.
De kwelder van Eijerland op het eiland Texel werd in 1835 ingepolderd en de grond moest in productie genomen worden.
Het is niet geheel duidelijk hoe de inpolderaars uitgekomen zijn bij Geert Reinders Kz uit de Noordpolder en Marten Douwes Teenstra uit Ulrum.
Geert Reinders Kz. publiceerde regelmatig in Landbouwtijdschriften en was – door Douwe Martens Teenstra, de vader van Marten Douwes Teenstra – nauw betrokken geraakt bij de inpoldering van de Noordpolder. Zijn boerderij “Groot-Zeewijk” in de Noordpolder gold als een “model-boerderij”.
In het Noord-Hollands Archief zijn bewaard gebleven de in 1835 en 1837 door Marten opgestelde rapporten en tevens een rapport uit 1835 van Geert Reinders uit de Noordpolder.
Over het (kortstondige) verblijf op Eijerland is in het Groningerland weinig aandacht geschonken.
In zijn “Familieaantekeningen” uit 1837 maak Marten Douwes Teenstra weinig woorden vuil aan zijn verblijf op Eijerland.
Jan Zijlma maakt in “De Marne” geen enkele melding van Martens verblijf op Eijerland.
Ynte Botke maakte in “Boer en Heer” kort melding van het verblijf op Eijerland.
Meester J.S. van Weerden vermeldt in “Zuurdiek, Mien Dörpke” niets, en in “De Indische Reis“:
“Nog eenmaal verliet hij zijn gezin, om op te treden als directeur van een grote landbouwonderneming in de pas binnengedijkte Eierlandse polder op Tessel. Hier was zijn werkzaamheid van korte duur. Doordat hij met zijn Hollandse opdrachtgevers van mening verschilde omtrent een goede vorm van exploitatie nam hij reeds in 1837 zijn ontslag en keerde naar Ulrum terug, thans voorgoed“.
Toch zou Meester van Weerden het plan gehad hebben in een publicatie aandacht te schenken aan het verblijf op Eijerland. Door zijn overlijden is het er niet van gekomen. In 1967 schrijft hij in een brief aan J. A. van der Vlis:
Toen Teenstra solliciteerde naar de betrekking van directeur der landbouwonderneming op Eierland, is de aandacht der Hollandse deelhebbers der maatschap vermoedelijk op hem gevallen, omdat hij als een zeer bekwaam landbouwkundige bekend stond. Dat was in 1835. Er kwamen echter tegenslagen in de exploitatie, niet zozeer door de qualiteit van de grond, als wel door het feit, dat de eigenaren van de polder zelf voor boer wilden spelen. Naar de zin van de heer Teenstra werd de onderneming op veel te grote voet opgezet, wat aanleiding gaf tot onenigheid, want Teenstra nam dit niet en bedankte reeds in 1837. Door grote verliezen wegens ondeskundige exploitatie werd daarom spoedig tot publiek verkoop overgegaan.
Na zijn aanstelling had Teenstra verschillende ambachtslieden en landarbeiders meegenomen naar Tessel.
Toen hij weer naar Ulrum vertok, bleven zij er wonen, zoals blijkt uit een reisbeschrijving uit 1851: … en gingen zoo verder naar het Eijerland. Op onze wandeling derwaarts troffen wij bij K. Lomasen [Thomassen] op Padang, eene vrouw uit Zoutkamp en hier woonachtig, aan, welke ons zeer gastvrij en vriendelijk onthaalde.… [men vervolgt de tocht en].… hadden wij het genoegen, nog eens weder een onzer gewestgenooten te ontmoeten…. [naar Cocksdorp]. Wij troffen hier verscheidene Groningerlanders aan, hetwelk ons bezoek aldaar niet weinig veraangenaamde.
Onder de pioniers waren de Groningers P.R. Stoepker, P.B. Houwinga en R.E. Sinia met hun gezinnen en arbeiders.
(Bron: Irenemaas.nl – Dominee Hendrik Veenstra)
Ook op Texel was er – gelijk als destijds bij Marten Ædges Teenstra en Thijs Feenstra – verwarring over de schrijfletter “F” en “T”. In 1837, na het ontslag van Marten, werd er in de Vaderlandsche Letteroefeningen een anoniem artikel over Eijerland geplaatst. Dit artikel leverde veel commotie op. Men verdacht Dominee Hendrik Veenstra en dacht dat Dominee Jacob Huizinga een schrijffout had gemaakt door “Feenstra” te schrijven. Pas veel later kwam men het inzicht dat Dominee J. Huizinga een andere schrijffout had gemaakt door de “T” aan te zien als “F”, waardoor Teenstra Feenstra werd en Veenstra kon van alle blaam gezuiverd worden.
Het verschil zit enkel in een klein haaltje naar boven (T) of een klein geknikt haaltje naar beneden (F)!
In het lijvig boekwerk “t Lant van Texsel” besteed J.A. van der Vlis aandacht aan de inpoldering, Geert Reinders, Marten Douwes Teenstra, de Groninger Zetboeren en andere Groningers op Eijerland.
Ook in het tijdschrift van De Historische Vereniging Texel wordt aandacht aan de Groninger pioniers geschonken.
Marten Douwes Teenstra maakte in zijn familie- en kennissenkring blijkbaar een paar personen en gezinnen enthousiast om zetboer of kuiper te worden op Eijerland:
Uit de Marne gingen:
Pieter Roelfs Stoepker, zetboer x Grietje Jakobs Rillema
Pieter Simens Noordhoff, zetboer op Eijerland x Trienje Dob
Pieter Bartelds Houwenga, zetboer op Eijerland, later tapper te Bedum x I Agatha Abelia Beckering x II Trientje Simons van der Boom
Jan Eelkes van Houten, kuiper x Aaltje Jans Visser
Jurrien van der Helm
En uit het Westerkwartier:
Renze Eelkes Sinia, landbouwer, zetboer op Eijerland, herbergier x Elizabeth Willems van Holdinga
Voor bestelde goederen maakte Marten Douwes Teenstra gebruik van schipper J. L. D. Dubois uit Zoutkamp.
In 1837 was Dubois eigenaar van een in 1837 en waarschijnlijk te Obergum gebouwd kofschip met de naam “Eyerland”
Houwenga en Sinia zijn familie van Marten Douwes Teenstra. Stoepker woonde in Ulrum.
Pieter Simens Noordhoff was aanhanger van Ds Hendrik de Cock. Pieter Noordhoff klaagt – in een brief van 28-01-1836 gericht aan de Bestuurders van de Societeit – over het voortrekken van familieleden door Marten Douwes.
Marten Douwes was een felle tegenstander van de Afscheiding door ds Hendrik de Cock. Misschien speelde dat op de achtergond mee?
In Delpher zijn geen advertenties of mededelingen te vinden betreffende het aannemen van zetboeren e.d. op Eijerland
| ___________________________________________________________ |
Naar Marten Douwes Teenstra