___________________________________________________________

07-04-1920 De Nieuwe Courant, woensdag

Dagteeken- en kunstambacht- school voor meisjes.

Onder de inzendingen op de tentoonstelling in den zomer van 1919 in het 1o gymnasium te ’s-Gravenhage gehouden, herinneren wij ons levendig de zoo smaakvol aangekleede kamer van de Dagteeken- en Kunstambachtschool voor Meisjes te Amsterdam. In dien naam kunstambacht vinden wij een ruimere opvatting dan in de gewone vakopleiding voor meisjes en inderdaad leeren de meisjes hier nog iets anders dan huishoudonderwijs, kunstnaaldwerk, costuum- en lingerie naaien. 

Niemand zal ons verdenken van gebrek aan waardeering voor den echt vrouwelijken arbeid. Wij hebben deze herhaaldelijk in vorige artikelen getoond. Wij hebben echter steeds gepleit voor het recht der vrouw bij de beroepskeuze, haar individueelen aanleg te volgen en daarom zouden wij elke bespreking der door de vrouw verkregen gelegenheid tot studie op eenig gebied betreuren, daarom verheugen wij ons als de gelegenheid voor de vrouw om zich te bekwamen op het gebied van kunst en ambacht zich uitbreidt en hopen wij, dat zij ook daar een goede toekomst zal kunnen vinden. 

Met belangstelling hebben wij dan ook in Amsterdam kennis gemaakt met de Dagteeken- en Kunstambachtschool, Gabriel Metsustraat 16, die zooals de naam aanduidt uit tweeërlei typen van school bestaat de Dagteekenschool en de Kunstambacht School. 

Zooals wij bij ons bezoek vernamen is er dan ook eigenlijk geen verband tusschen de beide afdeelingen. De Dagteekenschool heeft ten doel de meisjes voor te bereiden voor verschillende teeken-examens en vrije studie in teekenen,
de Kunstambachtschool de meisjes op te leiden in:
1o. boekbinden en de grafische vakken;
2o. houtsnijden, boetseeren en gipsbewerking;
3o. textielwerk;
4o. het maken en versieren van vrouwen- en kinderkleeding. 

Hoofdzakelijk is de school dus bestemd voor de artistiek begaafden. Dat er ook een afdeeling is voor vrouwen en kinderkleeding dankt de school aan het feit, dat oorspronkelijk de Vakschool voor verbetering van vrouwen en kinderkleeding er een onderkomen vond. Later toen deze een eigen woning zocht werd aan de school in de Metsustraat een soortgelijke afdeeling gesticht, welke echter niet volkomen op dezelfde leest is geschoeid als de school in de Ruyschstraat. 

Over het algemeen houdt die in de De Ruyschstraat strenger vast aan de beginselen, waarvoor zij werd opgericht, terwijl die in de Metsustraat misschien nog iets verder gaat in de aesthetische richting, hoewel de extra mooie kleeding daar weer kan worden ontworpen in de textielafdeeling. De schooi in de Gabriël Metsustraat verleent ook het Schooldiploma voor coupeuse en maakt ook gereed voor leerares. 

Het eerste schooldiploma verleent zij echter na vier jaren, zoodat uit den aard een sneller leergang wordt gevolgd dan in de V. V. V. V. Hier zijn n.l. 3 schoolklassen en 1 atelier klasse. 

Er is echter een principieel verschil tusschen de opvatting der directrice aan de Kunstambachtschool en der leidsters aan de industriescholen over het algemeen. Terwijl men daar twee atelierjaren heeft, waar de leerlingen haar verdere opleiding ontvangen, heerscht hier de  opvatting, dat na de drie schooljaren en 1 ateliersklasse de leerlingen behoefte hebben aan een paar jaren werken in de practijk, om de echte routine te krijgen. Zij hebben dan reeds zekere theoretische voorbereiding en algemeene ontwikkeling gekregen. Na deze 2 jaren practijk wil de school haar verder vormen voor leerares. 

Tot nu toe zag zij echter weinig meisjes uit de practijk terugkeeren. Dit moet leiden tot de gevolgtrekking, dat ook deze richting niet de juiste is. Uit den aard moet zij minder grondig zijn dan die, waar de cursus langer duurt. Toch kunnen wij ons voorstellen, dat er voor het werken in de practijk ook iets te zeggen valt, dat het minder schoolsch is, wat voor de aanstaande leerares een goede zijde heeft. 

Overigens worden over het algemeen aan de kunstambachtschool bij voorkeur vakmenschen aangesteld, waarbij wordt verwacht, dat deze later haar acte halen, wat meestal geschiedt. De resultaten zijn zeer bevredigend. 

Maar om terug te komen op de afdeeling voor vrouwen- en kinderkleeding: in de atelierklasse werken de meisjes op bestelling, behoeven geen schoolgeld te betalen en verdienen reeds iets. Hier moeten de meisjes geheel zelfstandig kunnen werken. Hiertoe worden zij geleidelijk voorbereid, Want ook in deze school moeten zij eerst onder leiding werken en moeten zij langzamerhand de verschillende onderdeden zelfstandig afwerken. Het stemt geheel overeen met het karakter der school, dat veel zorg wordt besteed aan de versieringskunst en het daarmee verbonden teekenen en dat de leerlingen ook aan de keuze van kleuren en kleurencombinatie alle aandacht wijden. Zij vinden in het zoogenaamd „magazijn” kasten, waar een rijke keuze van kleuren en grondstoffen aanwezig ls en zij deze dus goed leeren onderscheiden en waardeeren. Evenals aan verschillende andere vakscholen bestaat ook aan deze vakschool een vijfmaandelijksche knip- en naaicursus voor meisjes en dames, die zich willen bekwamen in het vervaardigen van kleeding voor eigen gebruik. Deze cursus heeft drie vijfmaandelijksche vervolgcursussen. 

De eigenlijke vakleerlingen voor de kleedingafd. der school komen op haar 12e jaar, de leerlingen der andere afdeelingen worden volgens het reglement eerst op 14-jarigen leeftijd en door de directrice bij voorkeur pas later toegelaten. Om tot den opleidingscursus Middelbaar acte M. K. voor teekenen te worden toegelaten wordt de leeftijd van 16 jaar vereischt. 

Het lokaal der vakschool voor boekbinden is feitelijk een werkplaats, waar de leerlingen beginnen met cartonnagewerk om de handigheid te krijgen en vervolgens al de bewerkingen leeren, die het boek ondergaat, vóórdat het in zijn mooisten vorm wordt afgeleverd; wij zagen er zeer fraai proefwerk en als trots van de school, vertoonde men ons een handschrift van Mahler, dat hier zou worden ingebonden, en wees daarbij op het degelijke witte perkament, dat bestemd was voor den band. De leerlingen der vakschool voor boekbinden moeten natuurlijk ook vele  teekenoefeningen doormaken, voorts leeren zij lithografeeren, boekhouden en versieren van bindwerk, blind- en gouddruk en andere technische en een aantal theoretische vakken, zooals vlakke meetkunde, kunstgeschiedenis, stijlleer, materialenleer, enz. 

De boekbindklassen zijn gewoonlijk klein en de leerlingen, die later zelfstandig dóórwerken, vinden in particulier werk een voldoend bestaan. Ook in boekhouden en lithografeeren worden speciale cursussen voor meergevorderden gegeven. 

De vakschool voor houtsnijden is vooral bestemd om de leerlingen de techniek te leeren, waarna zij later in ateliers kopieerwerk kunnen vinden, en soms ook eigen ontwerpen mogen bedenken. Ook hier is het schoollokaal geheel als werkplaats ingericht. 

Doordat de leeraar in houtsnijwerk aan de school zelf een werkplaats heeft is hij in de gelegenheid do leerlingen in dit vak later voort te helpen, wat natuurlijk oen bijzonder voordeel is, maar niet veroorlooft een afdoend oordeel te vormen over da vooruitzichten voor meisjes in dit vak. Ook de leerlingen der vakschool voor houtsnijden hebben een groot aantal teekenuren en de noodige theorievakken. Hier eveneens speciale cursussen voor meergevorderden. 

De vakschool voor textielwerk levert, zooals wij konden constateeren mooi werk af. Hier is natuurlijk gelegenheid tot combinatie van het werk der eene afdeeling met dat van een andere afdeeling. Zoo zagen wij een aardigen courantenhanger, waarvan het houtwerk uit de school voor houtsnijden kwam en de stof was bewerkt in die voor textielwerk. In deze afdeeling, die ook al veel aan teekenen doet is het wel een moeilijkheid, de meisjes in de practijk aan werk te helpen, maar deze is reeds veel verbeterd. 

Zoo zijn er in den loop der jaren meisjes bij Liberty geplaatst, waar een bijzonder atelier is, waar gecreëerd wordt. Omdat borduurwerk te weinig toekomst heeft wordt de opleiding ruimer opgevat en zoo worden patronen ontworpen, gesneden in linoleum en met de pers gedrukt op stoffen, die voor gordijnen enz. dienst doen. Deze stoffen hebben veel aftrek en het Amsterdamsche „Ons Huis”, dat langzamerhand in verschillende gedeelten van Amsterdam bijgebouwen plaatst en deze gaarne artistiek aankleedt, heeft de vakschool de aankleeding van enkele dezer gebouwen opgedragen. 

Batikken werd tot nu toe niet in de school geleerd, maar de bedoeling is het als leervak in te voeren. Fotografeeren komt niet op het programma voor, maar wel schijnt het oorspronkelijk in de bedoeling te hebben gelegen dit vak, dat dunkt ons zoo uiterst geschikt is voor meisjes met een artistieken aanleg, in de school te onderwijzen, want er was hiervoor een donkere kamer. 

Tenslotte zij nog vermeld, dat de Dagteekenschool opleidt voor het examen lager onderwijs handteekenen, het toelatingsexamen der Rijksacademie van Beeldende Kunsten, het toelatingsexamen der Rijks Normaalschool voor Tekenonderwijzers, het toelatingsexamen der Rijksschool voor Kunstnijverheid en haar afdeeling voor Kunstnaaldwerk en het examen Middelbaar Onderwijs acte Mk. De leerlingen moeten allen tegelijkertijd leeren boetseeren. Hoofdzaak is hier het natuurteekenen. 

De school, die de artistiek begaafden gelegenheid biedt een werkkring te vinden, waar zij haar talenten kunnen ontplooien, wat voor vele meisjes verre verkieslijk is boven dillettanterig schilderen en boetseeren, zonder degelijk doel en daarom zonder levensvoldaanheid, maakt een prettigen indruk en het is te betreuren, hoewel te begrijpen, dat haar sympathieke directrice, mevrouw Stam—Doyer, die feitelijk bij haar huwelijk reeds haar ontslag vroeg, maar voorloopig door verschillende omstandigheden nog niet kon worden vervangen, de leiding niet kan volhouden, die werkelijk waar het zulk een veelomvattend terrein geldt, aan één persoon zeer bijzondere eischen stelt. 

Wij hopen, dat men gelukkig zal zijn in de keuze van de opvolgster der tegenwoordige directrice, want bij ons bezoek werd het ons duidelijk, dat door het veelvuldig karakter der school hier bijzonder veel moet afhangen van de leiding. 

EMMY J. B.

___________________________________________________________

Naar Heleen Doijer