| ___________________________________________________________ |
09-10-1971 Nieuwsblad van het Noorden, woensdag
Bloemententoonstelling tot slot op Verhildersum
Een geurige en kleurige tentoonstelling die langzaam met de buitenwereld meedoet, besluit ’t tentoonstellingsseizoen van de borg Verhildersum bij Leens, dat zoals bekend van eind maart tot en met 1 november duurt.
De afscheidstentoonstelling „Het Boeket in kleur en fleur” bestaat uit 3 onderdelen namelijk bloemstillevens van leden van het bekende schildersgeslacht Van Houten; een 160 delig eind 19e eeuws eetservies met bloemdecoratie en het interessantste onderdeel; de ontwikkeling van het stijlboeket door de eeuwen heen.
Dit laatste is behalve door illustraties, tekst en uitleg ook aanschouwelijk gemaakt door echte boeketten (de blaadjes vallen al af).
Een bescheiden catalogus leert ons dat bloemschikken want dat doe je uiteindelijk als je een boeket maakt, al ver voor Christus in Egypte en Perzië werd gedaan. Eén van de oudst bekende vazen, die toentertijd al in gebruik was, is de vinger- of pijpvaas (voor elke bloem een opening).
Van dit model, in de Middeleeuwen vijfvingerig om de vijf bloemen die de vijf zintuigen symboliseerden in te plaatsen, is op de tentoonstelling een Nederlandse copie van Makkumer porselein aanwezig. In de 16e eeuw was het model namelijk weer in gebruik als tulpendrager.
In de middeleeuwen hadden boeketten een heilige betekenis en werden aan bloemen symbolen toegekend die tot op de dag van vandaag nog in zwang zijn zoals de rode roos als symbool van de liefde en reinheid gesymboliseerd door een witte lelie (in de Middeleeuwen vaak samen met Maria op de ‘foto’).
Wereldser werden de bloemen in de Renaissance benaderd. Stijlboeketten waren min of meer een afspiegeling van de toen geldende hiërarchie; zo werd de keizerskroon (Fritellaria) altijd bovenin een boeket geplaatst, een gebruik dat tot in de zeventiende eeuw gehandhaafd bleef.
Met een van de eerste boeketten die op de tentoonstelling aanwezig is, een compositie van lelies en andere bloemen, is geprobeerd een zeventiende eeuws boeket te evenaren door een compositie van lelies en andere bloemen. Maar verreweg de meeste boeketten in Verhildersum zijn gebaseerd op stijlboeketten uit de 18e eeuw, zoals een ei-vormige in de stijl van Lodewijk XIV, een strikmodel uit de periode van Lodewijk XV en een puntig toelopend boeket in de Lodewijk XVIe stijl. Na het vallen van zijn hoofd onder de guillotine ontstonden er nieuwe stijlen, klassiek, rechtlijnig en driehoekig (directoire en empire) en iets verder in de 19e eeuw de kogelronde Biedermeierboeketten, eveneens in natura aanwezig. Een van de laatste 19e eeuwse stijlboeketten is de slingerornamentopstelling van de Jugendstil.
Wat er zich daarna aan (de meest uiteenlopende) bloemschikvormen ontwikkelde laat zich aflezen op de schilderijen van de familie Van Houten (eind 19e begin 20e eeuw), die vertegenwoordigd wordt door Alida, Barbara, Sientje en Gerrit, de al vroeg krankzinnig geworden en meest bekende v. Houten.
Een aardige noot in de tentoonstelling wordt gevormd door enkele negentiende eeuwse ovaaltjes van „gedraaogde” (eigenlijk getekende) boeketjes waarin met behulp van liten en bloemblaadjes op listige wijze zo onopvallend mogelijk profielen uitgespaard werden.
Een rijmpje raadt aan:
Beschouw, met aandacht, deze bloemen
beschouw ’t papier, langs rank en blad
vindt gij ’t geheim dan zult gij roemen
des makers kunst en Neerlands schat.
ERIK BEENKER
| ___________________________________________________________ |
Naar Ommelander Museum en Verhildersum