___________________________________________________________

De verbeteringswerken van de Waterschappen De Peizer Maden en de Matsloot.

De Adj. Rijkslandbouwconsulent, de heer D. R. Mansholt, schrijft ons : In een uitvoerig artikel in het nummer van Woensdag 20 Januari j.l. is uiteengezet van hoe groot belang de verbeteringswerken in de waterschappen „de Peizer- en Eelder Maden” en van „de Matsloot” voor de omgeving van Groningen zijn. Eenige aanvullingen zijn evenwel gewenscht. 

In de allereerste plaats zijn deze werken van groot belang voor de werkverschaffing. Immers in deze beide werken kan aan arbeidsloon worden verwerkt een bedrag van ongeveer f 260.000. Neemt men aan, dat de werken gereed zijn in twee a drie jaren, dan kan per jaar een kleine f 100.000 worden uitbetaald.
Uit de omliggende plaatsen als Groningen, Eelde, Peize, Roden en Hoogkerk kunnen velen te werk worden gesteld, zonder dat hooge reis- en verblijfkosten naar objecten als Jipsinghuizen en Witteveen enz. hoeven te worden betaald en ook de arbeiders niet uit hun gezinsverband behoeven te worden gerukt. Daarnaast zijn, dit soort werken van groote beteekenis, omdat de gelden door het Rijk besteed, na verloop van jaren op indirecte wijze weer zullen terugvloeien, doordat de geheele streek een mooie toekomst tegemoet gaat. 

Verder is een dergelijk object van werkverschaffing economischer in de tegenwoordige tijdsomstandigheden dan het ontginnen van woeste gronden, doordat de laatste na de werkzaamheden zeer moeilijk in exploitatie zijn te houden en voor deze gronden momenteel weinig liefhebbers zijn te vinden. In de tweede plaats zijn de werken van deze waterschappen van groote beteekenis, omdat hierdoor een einde wordt gemaakt aan een jarenlang meeningsverschil tusschen de provincies Groningen en Drenthe over de vergoeding voor de wateroverlast Westerkwartier, aangedaan door Noord-Drenthe. Deze vergoeding is principieel gerechtvaardigd, aangezien in oude tijden, toen deze streek behoorde tot de z.g. Zijlvesten, wel werd betaald. 

Waar nu het Drentsche water sneller wordt aangevoerd dan vroeger en zonder betaling reeds enkele jaren eenigermate is geprofiteerd van de bemaling door Electra, kan n.l. niet worden gesproken van „de gelegenheid te baat te nemen” door Westerkwartier, integendeel van een recht. 

Deze strijd heeft reeds jaren geduurd en over het principe was men het reeds eenigen tijd eens. Over het bedrag, dat per H.A. betaald zou moeten worden en in welken vorm, daarentegen niet. 

Waar nu door de tegenwoordige eigenaren bij verkoop en huur niet meer werd gerekend op een bijdrage in de bemaling door Electra en dit in den loop der jaren haast zeker kon worden aangenomen, terwijl door het Rijk hier niet was ingegrepen, zou het onbillijk zijn deze last plotseling op de tegenwoordige eigenaren te doen drukken. 

Bij het bepalen van de Rijksbijdrage werd dit dan ook in aanmerking genomen. Bovendien moest rekening worden gehouden met het feit, dat een groot bedrag, n.l. f 190.000, bestemd was voor de omlegging van het Eelderdiep, om de wateroverlast van de hooger en buiten het waterschap gelegen gronden te keeren. Hierdoor wordt bovendien veel water sneller naar Groningen gevoerd. Het zou niet aangaan dit bedrag geheel op de Peizer Maden te doen drukken. Mocht in de toekomst het boven-gedeelte verbeterd worden, dan zal hiermede mijns inziens bij de toekenning van een mogelijke Rijkssubsidie rekening moeten worden gehouden. 

Met het oog op de tegenwoordige tijdsomstandigheden, het belang van uitvoering in werkverschaffing en de beëindiging van de kwestie met Westerkwartier is de groote subsidie toegekend. 

Het bedrag dat de gronden moeten betalen is zeer redelijk te noemen. De begrooting en de cijfers welke zijn genoemd, zijn evenwel onvolledig en dienen nader aangevuld te worden. 

Voor de Peizer Maden is, aan bestuurskosten, onderhoud werken en onkosten gemaal (voor bediening, brandstof en onderhoud) noodig een bedrag van ongeveer f 4150, waarin voor onvoorzien f 100. Aan Westerkwartier is verschuldigd naar schatting ongeveer f 4100 Aan rente zal benoodigd zijn f 4500. (Men heeft zich voorgesteld gedurende de eerste tien jaren niet af te lossen en daarna in dertig jaren). Aangezien het gemaal geheel betaald kan worden uit de Rijksbijdrage, vervalt de rente en afschrijving hiervoor geheel. Totaal moet opgebracht worden gedurende de eerste tien jaren f 12.750. Gemiddeld zullen de gronden worden belast met een bedrag van f 7.25 per jaar en per H.A. Gezien het verschillend belang, dat de gronden bij het tot stand komen der werken hebben, zal door een classificatie de omslag per H.A. naar rato van dit belang voor de verschillende gronden worden vastgesteld. Door het Rijksbureau voor de Ontwatering is een globale classificatie gemaakt om een voorloopigen indruk hieromtrent te verkrijgen. Nadat de verhoudingscijfers der klassen onderling waren aangenomen, is berekend met hoeveel ongeveer de meest betalende klasse zal worden belast. De omslag zou dan kunnen uiteenloopen van f 1.15 tot f 10.20 per H.A. en per jaar. De bedragen in het vorige artikel genoemd, zullen slechts dan kloppen, wanneer de Classificatie-commissie dezelfde verhoudingscijfers kiest en ongeveer hetzelfde aantal hectaren in iedere klasse neemt als door het Rijksbureau voor de Ontwatering is aangenomen, waarbij nog moet worden verondersteld, dat het bestuur en Gedeputeerde Staten het desbetreffende besluit goedkeuren, en iedere ingeland gelegenheid heeft gehad zijn eventueele bezwaren in te dienen.

Voor het waterschap de Matsloot kan ongeveer hetzelfde worden gezegd. Aan bestuurskosten, bemalingskosten, onderhoud der werken, wordt verwacht een kostenbedrag van f 2150, vermeerderd met een bijdraee aan Westerkwartier van f 2700 en aan rente. (Ook hier in de eerste tien jaren geen aflossing en daarna aflossing in 30 jaren) van f 4500. In totaal een bedrag van f 9500 (waarin f 150 reserve). Voor dit bedrag is een omslag over alle gronden noodig van ongeveer f 8.15 per jaar en per H.A. Vergeleken met het waterschap de Peizer Made is dit bedrag hooger.. Hier staat tegenover, dat in de Matsloot geen verharde weg aanwezig is, zulks in tegenstelling met de Peizer Made. Aangezien hierin nu door het verbeteringsplan wordt voorzien, is het billijk geacht, dat de gronden gemiddeld een hooger bedrag in de aanlegkosten betalen. De voorloopige classificatie geeft hierbij evenwel een ander beeld, hetgeen zijn oorzaak hierin vindt, dat de gronden een grooter gelijksoortig belang bij de werken hebben. Het Rijksbureau kwam tot de conclusie, dat bij het aangenomen aantal hectaren in iedere klasse en met de aangenomen verhoudingscijfers lasten zijn verschuldigd als in het artikel genoemd, n.l. f 9 40. f 6.75 en f 4.25 Der jaar en per hectare. Wanneer de schuldaflossing begint, zullen de bedragen op de genoemde grondslagen met ongeveer 10 pet. moeten worden verhoogd. Hier staat tegenover, dat de verbetering van de gronden in dien tijd tot zijn volle recht is gekomen en vooral zal deze verhooging weinig te beteekenen hebben, wanneer de prijzen der landbouwproducten zich mochten hebben hersteld. 

Beziet men de tegenwoordige prijzen voor akkerbouw en veeteeltproducten en den cultuurtoestand der gronden, dan verdienen de besturen der bedoelde waterschappen een woord van hulde voor de energie en voor het vertrouwen op een betere toekomst, om ondanks alle bezwaren en kosten deze werken te doen uitvoeren.

De moeilijkheden om momenteel een geldleening geplaatst te krijgen, zullen op de een of andere wijze moeten worden opgelost. Niet de veiligheid van bedoelde leening is een bezwaar, maar de bezwaren zijn nergens anders aan te wijten dan aan het feit dat de le?ning niet genoeg liquide is. De eenige moeilijkheid is dat slechts een orgaan toezegt om zich garant te stellen op het tijdstip, dat de kasgeldleening moet worden omgezet in een vaste leening.

Gezien het belang der werkverschaffing bij uitvoering dezer werken mag worden vertrouwd, dat op de een of andere manier hierin wordt voorzien.

In hoeverre deze verwachting spoedig verwezenlijkt mag worden, is op het oogenblik niet te zeggen. Mocht dit evenwel niet het geval zijn, dan zal op een gegeven oogenblik het werk in de Peizer Made jammer genoeg voorloopig moeten worden stopgezet. 

___________________________________________________________

Naar de Tolberter Petten